Idealna wełna jako efekt współdziałania bakterii i enzymów
Wełna jako naturalne włókno jest ciepła i bardziej odporna na rozdarcie i zapalenie niż jej syntetyczne odpowiedniki. Jednak użytkownicy rezygnują z wełny przede wszystkim ze względu na jej tendencję do kurczenia się w praniu, w wyniku którego wełna ulega procesowi filcowania. Chlorowanie zapobiega filcowaniu, ale jest niedopuszczalne ze względu na ryzyko zanieczyszczenia wód ściekowych chlorkiem organicznym. Finansowany ze środków unijnych projekt "Enzymatyczne udoskonalanie włókien wełnianych" (ENZUP) łączy wiedzę z zakresu inżynierii genetycznej z konwencjonalną obróbką enzymatyczną w celu opracowania obróbki wykańczającej, dzięki której wełniana odzież będzie wyglądała tak samo przed jak i po praniu. Enzymy proteolityczne wzmacniają odporność na kurczenie się, ponieważ rozbijają włókna, ale ich mały rozmiar pozwala im "wgryzać się" dalej w strukturę wełny i powodować rzeczywiste uszkodzenia. Przeprowadzona modyfikacja jest oparta na prostej zasadzie – chodzi o to, aby zwiększyć rozmiar enzymu, dzięki czemu nie będzie on w stanie przeniknąć w głąb włókna i go uszkodzić. W ramach projektu nie tylko wytworzono proteazy w trzech różnych rozmiarach, ale również odkryto mechanizmy stojące za obróbką enzymatyczną i jej wpływem na powierzchnię włókien wełny. Korzystając z odniesionego sukcesu badawczego, uczestnicy projektu ENZUP udoskonalili metodę modyfikacji poprzez wytworzenie subtilizyny, enzymu o dużej masie cząsteczkowej. Łącząc sekwencję DNA prosubtilizyny otrzymaną z bakterii (znanej jako laseczka sienna) z innym genem, zespół projektowy wytworzył polimer przypominający elastynę. Jak sugeruje jej nazwa, elastyna jest białkiem odpowiedzialnym za elastyczność skóry i innych tkanek. W efekcie powstała mieszanina enzymów, które mogą zostać wykorzystane do określonych celów, w tym do obróbki zapobiegającej filcowaniu, redukcji mechacenia (czyli tych denerwujących, splątanych kuleczek, które trzeba odrywać lub przystrzygać) oraz farbowania w niskich temperaturach bez uszkadzania wełnianych włókien. Uczestnicy projektu zadbali o to, aby enzym był bardziej stabilny, poprzez połączenie go z polimerem Eudragit®, dzięki czemu może być dodawany do środków piorących przeznaczonych do prania i odplamiania wełny. Enzymy opracowane w ramach projektu ENZUP mają szerokie zastosowanie w przemyśle wełnianym i odzieżowym. Wełna poddana wykończeniu lub obróbce uzyska wyższą wartość rynkową, a ulubione wełniane swetry pozostaną miękkie przez długi czas.
