Najważniejsze wiadomości - Sprawianie, by kultura była dostępna w formie cyfrowej
Europa posiada bogate dziedzictwo kulturowe, jednak do niedawna ogromna jego część była praktycznie niedostępna. Miliony książek, dokumentów oraz innych materiałów drukowanych przechowywano w kartonach lub na półkach, chroniąc je za murami muzeów, bibliotek narodowych oraz archiwów. Jedynie cząstka tych materiałów ujrzała światło dzienne i tylko wybrani uczeni mieli wstęp do instytucji i możliwość wyszukiwania ukrytych skarbów. Jednak powyższa sytuacja ulega obecnie zmianie dzięki masowej cyfryzacji. Od ponad dekady Komisja Europejska realizuje kampanie na rzecz stworzenia ogólnoeuropejskiej biblioteki cyfrowej. Instytucje kulturowe zachęcane są (lub wręcz obligowane) do stworzenia cyfrowych wersji posiadanych przez siebie zbiorów. W przypadku materiałów drukowanych cyfryzację można przeprowadzać w sposób masowy. Miliony drukowanych słów zeskanowano, automatycznie przekonwertowano a następnie udostępniono do wyszukiwania za pośrednictwem portalu Europeana, będącego punktem dostępu do ogólnoeuropejskiej biblioteki cyfrowej. Uczestnicy realizowanego pod egidą 7PR projektu "Ulepszanie dostępu do tekstu" ('Improving access to text' - IMPACT) spędzili ostatnie cztery lata ciężkiej pracy na wspieraniu powyższych wysiłków. Partnerzy technologiczni projektu opracowali zestaw narzędzi informatycznych, wykorzystywanych do przetwarzania zeskanowanych materiałów, w celu polepszenia wierności cyfrowych wersji dokumentów w stosunku do ich drukowanych odpowiedników. Hildelies Balk, koordynator projektu IMPACT, uważa jednak, że same postępy technologiczne nie wystarczą. "Masowa cyfryzacja to zadanie na wielką skalę; obecnie posiadamy już miliony stron dostępnych przez Internet, jednak to wciąż zaledwie niewielki odsetek, być może około 1%, wszystkich posiadanych przez nas dokumentów historycznych. Nadal niezbędne jest wspieranie masowej cyfryzacji: instytucje oczekują porad dotyczących wyboru optymalnych technologii, wsparcia w zakresie opracowywania narzędzi w ramach stosowanych przez siebie środowisk produkcyjnych oraz pomocy w tworzeniu i realizowaniu programów cyfryzacji. Powyższy problem dotyczy większości europejskich bibliotek, muzeów oraz archiwów". W związku z tym uczestnicy projektu IMPACT, oprócz opracowywania technologii, oferują także wsparcie w zakresie strategii masowej cyfryzacji oraz rozwijania kompetencji instytucji w taki sposób, by mogły skutecznie uczestniczyć w tego rodzaju wysiłkach. W ramach projektu oferowano szkolenia i wsparcie dla osób zaangażowanych w proces masowej cyfryzacji. Uczestnicy inicjatywy IMPACT stworzyli centrum pomocy technicznej, którego rola polegała na dopasowywaniu zapytań i wymagań zgłaszanych przez użytkowników do wiedzy i doświadczenia posiadanego przez uczestników projektu oraz ekspertów w dziedzinie cyfryzacji. Na internetowej stronie projektu udostępniono także program szkoleniowy, dotyczący zagadnień masowej cyfryzacji oraz dostępnych technologii. Jednym z kluczowych osiągnięć uczestników projektu było stworzenie platformy technologicznej (architektury) grupującej wszystkie narzędzia i technologie służące do masowej cyfryzacji oraz gwarantującej, że technologie (zarówno te, które dostępne są komercyjnie, jak i te opracowane na przykład przez uczestników projektu Impact) są ze sobą kompatybilne. "Architektura, którą proponujemy i którą stosują partnerzy projektu jest swego rodzaju klejem łączącym ze sobą poszczególne elementy" tłumaczy Clemens Neudecker, kierownik techniczny inicjatywy IMPACT. "Powyższa platforma pozwala integrować ze sobą różnorakie technologie i metody przetwarzania, a dzięki graficznemu interfejsowi umożliwia łatwe zarządzanie projektami. Architekturę można z łatwością wzbogacać o posiadane przez siebie oprogramowanie lub narzędzia służące do przetwarzania, natomiast elektroniczne wersje dokumentów można z łatwością poprawiać i udoskonalać przy użyciu sekwencji narzędzi". Platforma IMPACT dostarczy bibliotekom, muzeum oraz archiwom, które dopiero rozpoczynają proces cyfryzacji ważne informacje biznesowe. Pakiet narzędzi analitycznych oraz rozbudowane zasoby pomogą powyższym instytucjom wybrać najbardziej optymalne zestawy dostępnych narzędzi, przeznaczone do cyfryzacji zasobów. "Chcieliśmy dać bibliotekom i archiwom możliwość wyboru oprogramowania i systemów oraz korzystania z nich w dowolnej kolejności", dodaje Neudecker. "Pragniemy, by użytkownicy nie musieli się martwić o formaty plików, konwersję oraz kompatybilność. Za powyższe zagadnienia odpowiedzialna jest stworzona przez nas platforma, rozwiązująca dodatkowo problem skalowalności". Przewidywany czas ukończenia projektu IMPACT to czerwiec 2012, jednak kolektywna wiedza uczestników tej inicjatywy oraz ich doświadczenie w zakresie tworzenia narzędzi do cyfryzacji oraz korzystania z nich udostępniane są obecnie szerokiej społeczności zainteresowanej cyfryzacją, za pośrednictwem Centrum Kompetencji IMPACT. Na co dzień za prawidłową pracę centrum oraz działu pomocy technicznej odpowiedzialne będzie Wirtualne Laboratorium Miguel de Cervantes oraz Uniwersytet w Alicante (Hiszpania). Infrastrukturę obliczeniową oraz środowisko magazynowania danych zapewni Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe (Polska). Główny zbiór danych projektu IMPACT przechowywany jest przez instytut PRIMA na Uniwersytecie w Salford (Wielka Brytania). Zbiór ten obejmuje obecnie ponad 500 000 obrazów cyfrowych, dostarczonych przez biblioteki stowarzyszone z projektem IMPACT, posiadające ponad 50 000 wzorców rzeczywistych. "Uczestnicy inicjatywy IMPACT są zdeterminowani, by kontynuować swe prace", zauważa Dr Balk. "Podczas trwania projektu stworzyliśmy ogromną bazę wiedzy i umiejętności, którą obecnie pragniemy udostępnić instytucjom, w celu wspierania planowanych i realizowanych przez nie projektów z zakresu cyfryzacji. Centrum Kompetencji IMPACT pozwoliło zgromadzić trzy kluczowe społeczności w tej dziedzinie: podmioty przechowujące treści, naukowców zajmujących się przetwarzaniem obrazów, optycznym rozpoznawaniem znaków (OCR) oraz technologiami językowymi, a także dostawców usług z zakresu masowej cyfryzacji, na przykład producentów oprogramowania OCR, którzy pragną stanowić część społeczności zainteresowanej cyfryzacją". Wszystkie powyższe społeczności czerpią korzyści z kontaktów z pozostałymi. Centrum finansowane jest dzięki składkom, wynoszącym 10 000 euro dla podmiotów prywatnych oraz 6 000 euro dla podmiotów publicznych. Gdy członkowie kontaktują się z centrum w celu uzyskania porady, wsparcia lub usługi, wówczas otrzymują informację o optymalnych zasobach, narzędziach oraz instytucjach eksperckich, związanych z projektem IMPACT. "Niemożliwe jest samodzielne przeprowadzenie masowej cyfryzacji", podsumowuje Dr Balk. "Współpraca stanowi kluczowy element tego procesu, a partnerzy projektu IMPACT posiadają wiele lat doświadczenia w zakresie kooperacji w tej dziedzinie. Dzięki Centrum Kompetencji możemy obecnie dzielić się naszą wiedzą i doświadczeniem z innymi jednostkami, a także realizować dalsze prace zmierzające do osiągnięcia ekscytującego celu, jakim jest pełne udostępnienie bogatych zasobów historycznych, zlokalizowanych w Europie". Projekt IMPACT uzyskał wsparcie finansowe na badania naukowe w wysokości 12,1 milionów euro (całkowity budżet projektu wyniósł 17,1 milionów euro) w ramach podprogramu TIK, będącego częścią Siódmego Programu Ramowego UE (7PR). Użyteczne odnośniki: - Strona internetowa projektu "Ulepszanie dostępu do tekstów" - 'Improving access to text' - Informacje na temat projektu IMPACT w bazie danych CORDIS - TIK Wyzwanie 4: Biblioteki i treści cyfrowe - 'ICT Challenge 4: Digital libraries and content' - Centrum Kompetencji Impact - Europeana Odnośne publikacje: - Najważniejsze wiadomości - Od druku po bity: nowe narzędzia służące do masowej cyfryzacji - Najważniejsze wiadomości - Cyfryzacja naszego dziedzictwa kulturowego