Nowe leki antywirusowe o niskim wskaźniku oporności
Oporność na leki antywirusowe jest poważnym problemem w walce z chorobami zakaźnymi, jak grypa czy zapalenie wątroby. Wpływ oporności może być olbrzymi i śmiertelny, gdyż może ona spowodować obniżenie o około 50% skuteczności leków antywirusowych. Dlatego też realizowana jest obecnie misja związana z opracowaniem leków o niskiej lub bardzo niskiej częstości występowania oporności. Głównym celem finansowanego ze środków UE projektu "Europejska sieć czujności na rzecz zarządzania opornością na leki antywirusowe" (Virgil) była kompleksowa integracja istniejących sieci klinicznych, technologicznych i badawczych w sposób wspierający współpracę. Sieć ta podjęła się stworzenia wspólnej wieloośrodkowej platformy badań klinicznych, koncentrujących się na wirusowym zapaleniu wątroby. Do uczestnictwa w projekcie wybrano ponad 20 pacjentów z wirusowym zapaleniem wątroby. Dane na temat postępów przed, podczas i po leczeniu przeciwwirusowym zostały zebrane i sklasyfikowane według parametrów oporności. Partnerzy projektu Virgil pomyślnie osiągnęli wszystkie cele projektu, tworząc centralną bazę danych w centrum technologii informatycznych (IT) w Monachium. Skutecznie opracowano, oceniono i wdrożono w bazie danych pierwszy międzynarodowy elektroniczny system zbierania danych na temat odporności wirusowego zapalenia wątroby o nazwie eCase Report Form (eCRF). Dlatego też możliwe jest gromadzenie danych z różnych krajów, a w bazie zarejestrowano już ponad 1 000 pacjentów. Obecnie projekt Virgil koncentruje się na zakażeniu wirusem zapalenia wątroby typu B (HBV) ze względu na dostępność używanych już leków o potwierdzonym rozwoju oporności. Jednak system eCRF wkrótce będzie przygotowany do gromadzenia danych o przypadkach oporności wirusa zapalenia wątroby typu C (HCV). Przeprowadzono pierwszą, szeroko zakrojoną ocenę kliniczną związków antywirusowych tenofowiru i entekawiru, przeznaczonych do leczenia zapalenia wątroby typu B u autentycznych pacjentów. To bardzo ważne badanie pokazało, że oba leki są bezpieczne i skuteczne. Niemniej jednak oba związki wykazują pewne ograniczenia, wytyczając drogę do dalszych badań. Model matematyczny opracowany przez konsorcjum projektu Virgil szacuje także wpływ społeczny oporności na śmiertelność, zachorowalność i koszty. Rezultaty były uderzające, pokazując bardzo wysoką śmiertelność rzędu 40% (w ciągu 20 lat) w wyniku chorób związanych z wirusowym zapaleniem wątroby typu B. Wczesne zastosowanie leczenia farmakologicznego przy bardzo niskim prawdopodobieństwie oporności może drastycznie zmniejszyć śmiertelność o 90%. Utworzono internetowy system konsultacji medycznej (VirDoc) w celu ułatwienia lekarzom obsługi pacjentów z przewlekłym wirusowym zapaleniem wątroby typu B wykazujących oporność na leki. Ze względu na trudności techniczne i czynnik ludzki system ten nie zadziałał zgodnie z oczekiwaniami; stąd niezbędne są szczególne wysiłki, aby zwiększyć jego przystępność dla lekarzy. W ramach projektu Virgil udało się ustanowić kompleksową, skuteczną i wysoce interaktywną sieć monitorowania, zapobiegania i zwalczania oporności na leki antywirusowe. Możliwości sieci stale rosną dzięki poszerzaniu i integracji nowych partnerów z nową wiedzą i doświadczeniem. Z tego względu stanowi ona cenne narzędzie dla badaczy, naukowców, lekarzy oraz urzędników służby zdrowia do efektywnej ochrony przed wirusami.