Najważniejsze wiadomości - Estonia, kolebka innowacji i kraj o rozwiniętej infrastrukturze sieciowej
Estonia posiada bardzo rozwiniętą infrastrukturę sieciową, dzięki której korzystanie z bankowości internetowej czy też płacenia za miejsce parkingowe przy użyciu telefonu komórkowego nie jest niczym nadzwyczajnym. Estonia była ponadto pierwszym krajem, w którym przeprowadzono wybory przez Internet (w 2005 roku), realizowane w ten sposób po dziś dzień. Nie dziwi zatem, że estońska branża bezpieczeństwa jest jedną z najbardziej rozwiniętych w Europie, po części dzięki finansowanej przez rząd, liczącej 150 członków narodowej Lidze Obrony Cybernetycznej ('Cyber Defence League'). W Estonii mieści się ponadto Centrum Doskonalenia Obrony Cybernetycznej NATO ('NATO's Cooperative Cyber Defence Centre of Excellence'). Jednocześnie estońscy programiści aktywnie uczestniczą w projektach obejmujących różnorakie dziedziny wiedzy: kod, na którym bazuje oprogramowanie takie jak Skype, czy też aplikacja pozwalająca współdzielić pliki o nazwie Kazaa, został napisany przez Estończyków, stanowiąc zaledwie niewielką próbkę innowacyjności tego liczącego zaledwie 1,34 milionów obywateli kraju. Obecnie estońscy naukowcy dzielą się swą wiedzą i doświadczeniem. Przykładowo w ramach finansowanego przez UE projektu iRegions (1) Bałtycka Agencja ds. Innowacji ('Baltic Innovation Agency), zlokalizowana w Tartu (Estonia), współpracowała z partnerami z Niemiec i Szwecji, w celu stworzenia tzw. "żywych laboratoriów" ('Living Labs'), w których panować będą przyjazne, a jednocześnie rzeczywiste warunki, pozwalające opracowywać i wdrażać nowe technologie internetowe i mobilne. Celem powyższych laboratoriów, stanowiących część Parku Technologicznego w Tartu (Estonia), CyberForum (Niemcy) oraz Miasteczka Nauki Kista (Szwecja), jest wspierania innowacyjności poprzez partnerstwa publiczno-prywatne, w których uczestniczyć będą przedsiębiorstwa, agencje państwowe, uniwersytety, instytuty oraz obywatele, realizując działania obejmujące tworzenie, prototypowanie oraz testowanie nowych usług, produktów oraz systemów w warunkach rzeczywistych. Dzięki środkom finansowym zapewnianym przez organy państwowe oraz firmy prywatne, laboratoria te są kolebką inicjatyw obejmujących programy szkoleniowe dla młodych naukowców, tworzenie kluczowych infrastruktur badawczych przeznaczonych dla różnorakich technologii, opracowywanie rozwiązań z zakresu inteligentnego otoczenia w służbie osób starszych oraz inteligentnych sieci transportowych, a także prace nad przetwarzaniem danych w obrębie chmur obliczeniowych ('cloud computing'). Dzięki tym "ekosystemom innowacji" w dłuższej perspektywie powinny powstać nowe modele biznesowe oraz nowe rynki, które być może przyniosą znaczne korzyści społeczne oraz gospodarcze. Podobnie ambitnym projektem, zwłaszcza patrząc z perspektywy regionalnej, jest BalticGrid-II (2), którego uczestnicy, tworzący multidyscyplinarny zespół, złożony z pracowników 13 instytucji zlokalizowanych w siedmiu krajach, pragnęli stworzyć niezawodne, kompatybilne ze sobą infrastruktury sieciowego przetwarzania danych ('grid computing'), obejmujące region bałtycki oraz fragment Europy Wschodniej, w tym Białoruś. Uczestnikom powyższego projektu, wśród których byli pracownicy Estońskiego Narodowego Instytutu Chemii Fizycznej oraz Biofizyki ('Estonian National Institute of Chemical Physics and Biophysics'), udało się opracować technologie, które obecnie pomagają naukowcom korzystać z rozproszonej mocy obliczeniowej sieci przetwarzania danych, w celu prowadzenia prac badawczych w dziedzinach obejmujących nanotechnologię, inżynierię, eksploracją danych, bioinformatykę oraz środowisko naturalne. Przykładowo Instytut Matematyki i Informatyki Uniwersytetu Łotewskiego wykorzystuje moc obliczeniową oferowaną przez system przetwarzania sieciowego LatvianGrid oraz BalticGrid, w celu porównywania struktur białek w oparciu o Ewolucyjne Dopasowywanie Struktur Drugorzędnych ('Evolutionary Secondary Structures Matching' - ESSM). Przetwarzanie sieciowe pozwala naukowcom dokonywać całościowego porównania kompletnych baz danych białkowych, takich jak CATH, w których liczba możliwych porównań sięga kilku miliardów, w celu badania ewolucji struktur białkowych. Innym przykładem jest chemiczny pakiet obliczeniowy o nazwie NWChem, zaprojektowany pod kątem pracy w oparciu o wydajne, równoległe superkomputery oraz klastry stacji roboczych. Powyższe oprogramowanie wykorzystuje infrastrukturę BalticGrid do tworzenia modeli umożliwiających realizowanie obliczeń kwanto-, nano- i mezo-skopowych. Aby jednak nowe technologie sieciowe i internetowe mogły szybciej udowodnić swą przydatność, niezbędne jest stworzenie szybszych i bardziej pojemnych sieci. Powyższemu wyzwaniu stawiają czoła naukowcy zaangażowani w projekt Accordance (3). Celem tej ogólnoeuropejskiej inicjatywy, w której uczestniczą pracownicy zlokalizowanej w Tallinie firmy Euprocom, jest opracowanie bardzo pojemnych sieci światłowodowych, mogących przesyłać dane z prędkością do 100 gigabitów na sekundę (Gbps). Oczekuje się, że podejście obrane przez uczestników projektu Accordance, bazujące na nowatorskim zastosowaniu technologii zwielokrotniania, określane jako zwielokrotnianie w oparciu o ortogonalny podział częstotliwości ('Orthogonal Frequency Division Multiple Access'), pozwoli zwiększyć szybkość i zasięg sieci, a tym samym stosunkowo niedrogo zwiększyć dostępność sieci o dużej przepustowości i objąć ich zasięgiem różnorakie społeczności użytkowników. Zespół zaangażowany w inicjatywę Accordance wierzy, że zaproponowana przez nich architektura pozwoli zmienić sposób, w jaki niedrogi Internet szerokopasmowy oferowany jest użytkownikom, wspierając tym samym rozwój rynku, dzięki nowym rodzajom aplikacji oraz szybszemu wdrażaniu usług nowej generacji. Jak Estończycy zwiększają korzyści płynące ze stosowania technologii TIK Estońscy naukowcy wspierają różnorakie branże w zakresie czerpania korzyści z technik informacyjno-komunikacyjnych (TIK). Przykładowo, tradycyjnie przemysł budowlany powoli wdrażał technologie TIK, w celu zwiększenia produktywności i wydajności. Powyższa sytuacja może jednak ulec zmianie dzięki inicjatywie koordynowanej przez Estoński Instytut Innowacji ('Estonian Innovation Institute'). Uczestnicy projektu Mobi3Con (4), skupiając się na wspieraniu firm typu MŚP w zakresie zwiększania ich konkurencyjności i wydajności, opracowali niedrogi, przenośny system zarządzania danymi na placach budowy. Dzięki przenośnemu urządzeniu, wyposażonemu w ekran dotykowy oraz bardzo dokładny system określania lokalizacji, użytkownicy uzyskali dostęp w czasie rzeczywistym do informacji na temat projektów budowlanych i cech charakterystycznych budynków. Informacje te, wcześniej dostępne wyłącznie za pośrednictwem baz danych posiadanych przez firmy budowlane, mogą być obecnie wyświetlane w terenie, w formie trójwymiarowej. W pełni zdalny dostęp do szczegółowych projektów, zlokalizowanych w bazach danych firm budowlanych umożliwia osobom odpowiedzialnym za zarządzanie projektami weryfikowanie diagramów i specyfikacji pojedynczych komponentów lub też całych budynków oraz porównywanie ich z aktualną sytuacją panującą na placu budowy, co pozwala ograniczyć ryzyko pojawienia się błędów oraz umożliwia szybkie i skuteczne rozwiązywanie problemów. Rzeczywistość wirtualna oraz grafika 3D umożliwiają ponadto robotnikom przeglądanie i wizualizowanie budynków na dowolnym etapie realizacji prac budowlanych. Uczestnicy projektu Mobi3Con szacują, że powyższa technologia może pozwolić oszczędzić do około 6,2 miliardów euro rocznie oraz zmniejszyć ilość odchyleń powstających podczas prac budowlanych, kosztujących firmy typu MŚP około 2,8 miliardów euro. W ramach innego projektu, w którym uczestniczy estońska firma Epler & Lorenz opracowywana jest technologia, która pozwoli w podobnym stopniu oszczędzać środki finansowe oraz zwiększać produktywność w przemyśle wytwórczym, a dokładniej w branży powtórnego wytwarzania. Uczestnicy inicjatywy Premanus (5) opracowują innowacyjną technologię, która dostarczy informacje na temat cyklu życia różnorakich produktów, np. wiedzę na temat tego, jak długo dany produkt był wykorzystywany oraz czy jego podzespoły wymagają wymiany. Powyższe informacje mogą być następnie wykorzystywane podczas wydajnego, powtórnego wytarzania produktów, począwszy od sprzętów kuchennych, aż po telefony komórkowe, pod koniec ich cyklu życia. Powtórne wytwarzanie pozwala przywrócić produkty do stanu bardzo zbliżonego do fabrycznego, tym samym ograniczając potrzebę wytwarzania nowych towarów. W efekcie zmniejsza się ilość odpadów oraz drastycznie spada wykorzystanie zasobów, co pozwala chronić środowisko naturalne oraz potencjalnie ograniczać koszty ponoszone przez konsumentów. Również w innych dziedzinach estońscy naukowcy korzystają z technologii TIK w innowacyjny sposób. Przykładowo, w ramach projektu Dreaming (6) zespół pracowników Centralnego Szpitala we Wschodnim Tallinie ('East Tallinn Central Hospital') przeprowadza testy, w których wykorzystywana jest platforma eInclusion, zaprojektowana w celu wspierania niezależnego życia osób starszych w ich własnych domach, dbania o ich zdrowie i bezpieczeństwo oraz umożliwiania im kontaktu z przyjaciółmi i rodziną. Ten niedrogi system obejmuje czujniki i alarmy monitorujące ludzkie zdrowie oraz stan otoczenia, podłączone do zdalnego centrum wsparcia, a także technologie komunikacyjne, takie jak połączenia wideo realizowane za pośrednictwem telewizora. W razie wypadku lub gwałtownej zmiany parametrów zdrowotnych, centrum wsparcia może automatycznie skontaktować się ze służbami ratunkowymi lub też użytkownik, gdy źle się poczuje, może zadzwonić do swojego lekarza za pośrednictwem systemu wideokonferencyjnego, potencjalnie unikając konieczności udania się do szpitala. Z kolei w ramach inicjatywy Intelleo (7) naukowcy z Uniwersytetu w Tallinie oraz z Eesi Opetajate Liit, wraz z innymi, europejskimi partnerami, opracowują nowy model wspólnego uczenia się i budowania wiedzy, obejmujący różnorakie organizacje. Idea przyświecająca Rozbudowanej Organizacji na rzecz Inteligentnego Zdobywania Wiedzy ('Intelligent Learning Extended Organisation') polega na wykorzystaniu technologii TIK, w celu wspierania procesów tworzenia formalnych i nieformalnych grup wspólnego uczenia się, obejmujących różnorakie kultury organizacyjne, w tym przemysł oraz środowisko naukowe i akademickie. Natomiast w ramach projektu Filose (8), koordynowanego przez Politechnikę w Tallinie, naukowcy zastosowali nowe technologie w celu lepszego zrozumienia sposobów, w jakie ryby przemieszczają się i poznają otoczenie. Bazując na powyższych informacjach uczestnicy projektu Filose opracowują nowatorskie, inspirowane biologią, podobne do ryb roboty, pozwalające badać i monitorować środowisko morskie. Członkowie zespołu projektowego twierdzą, że dzięki prowadzonym przez nich badaniom możliwe będzie stworzenie prostszych, bardziej wydajnych i cichszych robotów podwodnych, charakteryzujących się większą autonomią, sterownością oraz zdolnością do dostosowywania się do zmian otoczenia, niż ma to miejsce w przypadku dostępnych obecnie rozwiązań. Już w chwili obecnej roboty morskie wykorzystywane są do tworzenia map dna morskiego oraz śledzenia wycieków ropy naftowej. Uczestnicy projektu Filose mają nadzieję, że lepsze zrozumienie motoryki ryb pozwoli poszerzyć powyższą gamę zastosowań. --- Projekty opisane w niniejszym artykule uzyskały wsparcie na rzecz badań naukowych w ramach Siódmego Programu Ramowego EU (7PR). (1) "Internetowe i mobilne technologie przeznaczone dla regionów, w dobie gospodarki sieciowej" ('Internet-based and mobile technologies for regions in the net economy' - iRegions) (2) "Sieć bałtycka - faza druga" ('Baltic Grid second phase' - BalticGrid-II) (3) "Spójne, miedziano-swiatłowodowo-radiowe sieci dostępowe o dużej pojemności i elastyczności, bazujące na technologii OFDMA" ('A converged copper-optical-radio OFDMA-based access network with high capacity and flexibility' - Accordance) (4) "Tworzenie przenośnych rozwiązań z zakresu gromadzenia, przetwarzania i przesyłania danych 3d, z myślą o branży budowlanej" ('Developing mobile 3d data collection, processing and dissemination solution for construction SMEs' - Mobi3Con) (5) "System usług z zakresu powtórnego wytwarzania produktów" ('Product remanufacturing service system' - Premanus) (6) "Przyjazny dla osób starszych system alarmowania i monitorowania" ('Elderly-friendly alarm handling and monitoring' - Dreaming) (7) "Rozbudowana organizacja na rzecz inteligentnego zdobywania wiedzy" ('Intelligent learning extended organisation' - INTELLEO) (8) "Rozwiązania odzwierciedlające motorykę i sensorykę ryb" ('Artificial fish locomotion and sensing' - FILOSE) Użyteczne odnośniki: - Informacje na temat 7PR w bazie danych CORDIS - Informacje na temat projektu iRegions w bazie danych CORDIS - Informacje na temat projektu BalticGrid-II w bazie danych CORDIS - Informacje na temat projektu Accordance w bazie danych CORDIS - Informacje na temat projektu Mobi3Con w bazie danych CORDIS - Informacje na temat projektu Premanus w bazie danych CORDIS - Informacje na temat projektu Dreaming w bazie danych EUROPA - Informacje na temat projektu INTELLEO w bazie danych CORDIS - Informacje na temat projektu FILOSE w bazie danych CORDIS