Infrastruktura obserwacji dna morskiego dla Europy
Monitorowanie głębokich wód morskich pozwala lepiej zrozumieć i trafniej prognozować ważne procesy wpływające na ekosystemy i środowisko globalne. Dzięki takim systemom można też w czasie rzeczywistym rejestrować niedostępne dla konwencjonalnych programów morskich dane dotyczące trwających wydarzeń jednostkowych, na przykład trzęsień ziemi i tsunami. Finansowany przez UE projekt EMSO (European multidisciplinary seafloor observation) obejmuje wstępną fazę przygotowań niezbędnych do utworzenia ram prawnych i administracyjnych dla planowanej infrastruktury badawczej łączącej 11 węzłów obserwacji dna morskiego sięgających od Arktyki po Morze Śródziemne. W fazie przygotowawczej zajęto się kluczowymi kwestiami nieuwzględnionymi w innych projektach, między innymi ujednoliceniem finansowania ze źródeł krajowych, europejskich i przemysłowych pod względem zakresu, celów i ram czasowych. Brane są również pod uwagę ograniczenia logistyczne dotyczące dostępnych zasobów i ochrony środowiska. Uczestnicy projektu zbadają też potencjalnie problematyczne kwestie techniczne, dla których nie istnieją dotąd gotowe rozwiązania. Zaplanowano przyjęcie Europejskiego Konsorcjum Infrastruktury Badawczej (ERIC) jako systemu prawnego do zarządzania siecią EMSO. Udało się to osiągnąć, a prace sieci EMSO będzie koordynować jeden podmiot centralny z sekretariatem koordynującym otwarty dostęp do obiektów. Bieżące aktualizowanie sytuacji finansowej ujawniło ogromny potencjał przyszłej implementacji systemu EMSO w wyniku znaczących inwestycji krajowych w obserwatoria stacjonarne na przestrzeni wielu lat. Sporządzono też biznesplan obejmujący wydatki inwestycyjne i operacyjne w pierwszej dekadzie funkcjonowania usługi. Opracowano narzędzia logistyczne, a naukowcy tworzą obecnie wspólne protokoły. Z kwestii technicznych analizowano metody wymiany wadliwych podzespołów, metody zapewnienia wieloletniej ochrony czujników na dużych głębokościach oraz wymagania względem zasilania. Nawiązano kontakt z kilkoma dużymi projektami badań morskich i ze wszystkimi infrastrukturami środowiskowymi. Ponadto rozpoczęto dyskusje na temat zarządzania danymi i ich wymiany. Projekt EMSO przygotował drogę dla stworzenia rozległej europejskiej infrastruktury obserwatoriów głębokich wód morskich, która umożliwi monitorowanie w czasie rzeczywistym procesów środowiskowych zachodzących w wodach europejskich, w tym zagrożeń naturalnych. Zastosowanie otwartego dostępu i centralnego sekretariatu koordynującego pozwoli zapewnić maksymalne korzyści dla wszystkich stron.
Słowa kluczowe
Obserwacje dna morskiego, obserwatoria głębinowe, monitorowanie w czasie rzeczywistym, ekosystem, zagrożenia naturalne
