Nowy lek celuje w wyjątkowe zdolności adaptacyjne nowotworu
Badacze od dawna wiedzą, że w bezpośrednim otoczeniu guza znajduje się mniej tlenu niż w pozostałej części organizmu. Stan ten nazywa się hipoksją i jest jednym z najważniejszych czynników powodujących rozprzestrzenianie się raka w innych częściach ciała. Hipoksja sprawia także, że organizm słabo reaguje na chemio- i radioterapię. Dla normalnych komórek hipoksja jest śmiertelna, co oznacza, że nowotwory przystosowały swoją komórkową maszynerię do radzenia sobie w warunkach zmniejszonej ilości tlenu. Finansowane ze środków UE konsorcjum badawcze Metoxia ("Metastatic tumours facilitated by hypoxic tumour micro-environments") stara się wykorzystać to zjawisko, aby stworzyć swoiste dla raka leki o niskiej toksyczności. Członkom konsorcjum, wśród których znalazło się 21 partnerów, w tym kilka wiodących europejskich klinik onkologicznych, udało się już zidentyfikować białko regulujące na najmniejsze zmniejszenie ilości tlenu. Białko to nosi nazwę czynnika indukowanego hipoksją (HIF) i reguluje geny odpowiedzialne za sposób, w jaki komórka pozyskuje energię i utrzymuje swoje środowisko. HIF reguluje na przykład anhydrazę węglanową IX (CAIX), uczestniczącą w utrzymywaniu prawidłowego poziomu kwasowości w komórce. Naukowcy złożyli wniosek o przyznanie patentu na związek chemiczny, który tłumiłby działanie CAIX, a tym samym uniemożliwiał komórkom nowotworowym prawidłowe regulowanie swojej kwasowości. Prowadzone są dalsze badania mające na celu sprawdzenie, czy związek ten rzeczywiście działa wyłącznie na CAIX. Badacze odkryli także, że szlaki komórkowe hipoksji są takie same jak szlaki odpowiedzialne za odporność na chemioterapię po napromieniowaniu. Zidentyfikowali cel znajdujący się w tym szlaku, a także potencjalny lek, który ma szansę zostać opatentowany w późniejszym czasie. W ramach projektu prowadzone są także testy na zwierzętach oraz modelowanie trójwymiarowe na potrzeby badań przedklinicznych. Tworzona jest ponadto nowa technologia mierzenia poziomu tlenu w bezpośrednim otoczeniu komórek. W pracach nad nowym lekiem uczestniczą specjaliści medycyny klinicznej i eksperymentalnej, biologii molekularnej, chemii syntetycznej, biofizyki i elektroniki. Jeśli chodzi o najczęściej występujące nowotwory, takie jak rak płuc, piersi czy prostaty, wyniki projektu powinny mieć także ogromną wartość społeczno-ekonomiczną.
