Lody Arktyki z góry
Na przestrzeni ostatnich kilku lat Przejście Północno-Zachodnie (prowadzące z archipelagu rosyjskich wysp Nowa Ziemia, wzdłuż północnego wybrzeża Syberii, przez Cieśninę Beringa między Alaską a wschodnią Rosją) w miesiącach letnich było pozbawione lodu. Poza pojawieniem się nowego szlaku żeglugi, topnienie arktycznej czapy lodowej wskazuje również na poważny charakter zmian klimatu. Liczne satelity na orbicie okołoziemskiej dają nowe możliwości udoskonalenia monitorowania lodu morskiego, gór lodowych i lodowców w Arktyce. Finansowany ze środków UE projekt MAIRES (Monitoring Arctic land and sea ice using Russian and European satellites) zademonstrował korzyści łączenia danych i obrazów wysokiej rozdzielczości pochodzących z radarów na potrzeby tworzenia map i prognoz dla lodu lądowego i morskiego w euroazjatyckiej części Arktyki. Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) stała się liderem w zakresie obserwacji Ziemi dzięki misjom satelity do badań środowiska (ENVISAT) i satelity do badań kriosfery (CRYOSAT). Badacze połączyli dane z tych satelitów z danymi pochodzącymi z satelitów kanadyjskich, rosyjskich i amerykańskich, aby pokazać ostatnie zmiany w arktycznej pokrywie lodowej. Wykorzystując na początku między innymi dane pochodzące z radaru z syntetyczną aperturą, obrazy optyczne i w podczerwieni oraz dane z pomiaru pasywnego promieniowania mikrofalowego, badacze opracowali nowe metody monitorowania arktycznych lodowców, lodu morskiego i gór lodowych. Uzyskane dane mogą przyczynić się do lepszego zrozumienia zmian klimatu, dostarczając naukowcom kluczowych informacji. W ramach projektu badacze zmodernizowali technikę łączenia interferometrii radarowej i altymetrii lidarowej w celu pomiaru zmian wysokości lodowców w trybie półautomatycznym. Poza wysoką czułością na zmiany w topografii lodowców i niezależnością od naturalnego światła, podstawową zaletą tak zwanej dwuczujnikowej techniki INSARAL jest zakres obejmujący cały lodowiec i precyzja. Technika ta stanowi podstawę wiarygodnego modelowania topograficznych zmian w obszarach akumulacji lodowca — nawet w przypadku względnie znikomej akumulacji. Jednym z najważniejszych osiągnięć był zestaw modeli statystycznych dla największych lodowców w Arktyce, w tym dla lodowca Vestfonna-Ahlmanfonna (2 500 km2) na Svalbardzie i kilku mniejszych. Dzięki badaniom prowadzonym w ramach projektu MAIRES, uzyskano nowe cenne dane na temat arktycznych lodowców i kriosfery. Aby zidentyfikować czynniki kształtujące aktualną akumulację lodu lądowego i morskiego, niezbędna jest szczegółowa interpretacja obserwowanych zmian. Dane mogą jednak stanowić kluczowy wkład w opracowanie dokładnych prognoz fluktuacji śniegu i lodu w niedalekiej przyszłości.
Słowa kluczowe
Arktyka, zmiany klimatu, lód morski, lodowce, góry lodowe, MAIRES, obserwacja Ziemi
