Na rzecz wsparcia języków mniejszości w Europie
Europa szczyci się wieloma regionami, które są w naturalny sposób wielojęzyczne, co składa się na ich różnorodności i wielokulturowy charakter. Brak jednak skutecznych narzędzi określania stopnia wielojęzyczności w tych różnych regionach oraz ustalania, czy postępuje jej rozwój. W ramach finansowanego przez UE projektu ELDIA prowadzono prace służące zrozumieniu na nowo tej naturalnej wielojęzyczności i wypracowaniu narzędzia ułatwiającego realizację tego celu. Projekt skupiał się na mniej badanych językach mniejszości zamieszkujących środkową, wschodnią i północną Europę, obejmując 9 języków ugrofińskich używanych przez 12 społeczności językowych w północnej Europie, Austrii, Niemczech, Rosji i Słowenii. Wśród poddanych badaniu języków były język północnolapoński w Norwegii, meänkieli i fiński w Szwecji, karelski i estoński w Finlandii, estoński w Niemczech, węgierski w Austrii i węgierski w Słowenii. Zasadniczym celem projektu było opracowanie barometru witalności języków europejskich, który ma służyć tworzeniu środków wspierających języki mniejszości oraz identyfikacji obszarów zarządzania językami, które wymagają szczególnej uwagi. Bazując na prowadzonych w przeszłości badaniach w zakresie ochrony i zachowania języków, barometr stanowi najtrafniejszą jak dotąd inicjatywę służącą osiąganiu tych celów. W tym duchu nowo stworzony zestaw narzędzi wykazuje, że badane języki mniejszości są zagrożone zaniknięciem, ale też że można odwrócić tę tendencję, jeżeli przyjęte zostaną odpowiednie środki. Co ciekawe narzędzia te wskazały, że języki mniejszości w państwach nordyckich wciąż zanikają pomimo dużej dbałości w tych państwach o przestrzeganie praw człowieka i zasad demokracji. Kolejnym istotnym wnioskiem z projektu jest to, że w europejskich społeczeństwach nie wspiera się w wystarczającym stopniu różnorodności językowej. Wyniki projektu opublikowano w międzynarodowych sprawozdaniach i czasopismach oraz na obszernej stronie internetowej projektu. Główne wyniki, wraz z analizami prawnymi, socjologicznymi i socjolingwistycznymi, zebrano w interdyscyplinarnym sprawozdaniu porównawczym. Ustalenia projektu mogą mieć zasadnicze znaczenie dla zachowania europejskiej różnorodności językowej i kultury, z całym jej bogactwem i przy uwzględnieniu jej całej złożoności.
Słowa kluczowe
Różnorodność językowa, barometr witalności języków, język mniejszości, socjolingwistyczny, wielojęzyczność
