Nowe badanie wnosi wkład w rozwój medycyny regeneracyjnej Naukowcy wykazali, że wszystkie niedojrzałe komórki jelitowe mogą przekształcać się w komórki macierzyste. Wyniki tego badania mogą pomóc w udoskonaleniu terapii komórkami macierzystymi. Zdrowie © pathdoc, Shutterstock Dzięki niezwykłej zdolności do rozwijania się w wiele różnych typów komórek na wczesnym etapie życia i wzrostu komórki macierzyste odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu organów. Komórki macierzyste naprawiają też uszkodzoną tkankę, ale aby być użyteczne, muszą stać się określonym typem komórek. Analiza procesu ich rozwoju mogłaby zwiększyć skuteczność terapii komórkami macierzystymi i potencjalnie doprowadzić do powstania nowych metod leczenia różnych schorzeń. Naukowcy, których prace były częściowo wspierane ze środków unijnego projektu StemHealth, odkryli, że wszystkie komórki w jelicie płodu mają potencjał, by rozwinąć się w komórki macierzyste. Informacje te mogłyby pomóc naukowcom w łatwiejszym manipulowaniu komórkami macierzystymi na potrzeby terapii wykorzystującej takie komórki. Wyniki przeprowadzonych badań ukazały się w czasopiśmie „Nature”. Według badania rozwój niedojrzałych komórek jelitowych nie jest z góry określony – wbrew wcześniejszym przypuszczeniom – ale zależy od bezpośredniego otoczenia komórek. W artykule czytamy: „Tożsamość komórek macierzystych jest właściwością indukowaną, a nie zakodowaną”. Cytowany w komunikacie prasowym Kim Jensen z Uniwersytetu w Kopenhadze tłumaczy: „Dawniej sądziliśmy, że potencjał komórki do stania się komórką macierzystą jest z góry określony, ale nasze nowe wyniki pokazują, iż wszystkie niedojrzałe komórki mają takie samo prawdopodobieństwo stania się komórkami macierzystymi we w pełni rozwiniętym organie”. Dodaje także: „Jeśli będziemy potrafili zidentyfikować sygnały, dzięki którym niedojrzała komórka przekształca się w komórkę macierzystą, łatwiej będzie nam manipulować komórkami w pożądanym kierunku”. Prof. Jensen mówi, że wyniki badania powinny pomóc w lepszym leczeniu trudno gojących się ran, na przykład w jelitach. Terapia regeneracyjna Realizowany aktualnie projekt StemHealth (Foetal Intestinal Stem Cells in Biology and Health) powstał z myślą o zbadaniu mechanizmów, za sprawą których rozwijają się komórki w niedojrzałych jelitach. Naukowcy mają nadzieję, że dzięki projektowi będą mogli skuteczniej generować trwałe źródła komórek do przeszczepów, które mogłyby być wykorzystywane w przyszłych terapiach z zakresu medycyny regeneracyjnej, czyli takiej, dzięki której organizm sam się leczy. Ich zdaniem badanie powinno być także korzystne dla pacjentów cierpiących na nieswoiste zapalenie jelit, które powoduje krwawą biegunkę, bóle brzucha i dyskomfort. Partnerzy podsumowują oczekiwane wyniki projektu na stronie CORDIS: „Z klinicznego punktu widzenia projekt dostarcza ram umożliwiających rozpoczęcie badań klinicznych na pacjentach z nieswoistym zapaleniem jelit oraz stworzenie protokołów pozyskiwania dojrzałego nabłonka do modelowania choroby in vitro”. Nieswoistemu zapaleniu jelit poświęcone są także inne projekty finansowane przez UE. Na przykład, w ramach inicjatywy EPIREP (Characterization of epithelial wound repair at the molecular level for revealing epithelial aspects of inflammatory bowel disease) badany jest „przejściowy komórkowy los komórek nabłonka jelita podczas regeneracji”, jak czytamy w serwisie CORDIS. Projekt zakończył się w 2017 r. Podobnie, w projekcie fetISC (Characterizing drivers of intestinal tissue maturation in vitro and in vivo) identyfikowane są molekularne i epigenetyczne właściwości komórek jelitowych płodu i osób dorosłych. W raporcie na stronie CORDIS czytamy: „Nasze wyniki pokazują, że przebudowa tkanki na dużą skalę i specyfikacja losu komórek są ze sobą powiązane”. Projekt fetISC zakończył się w 2018 r. Podobnie jak trzy wyżej wymienione projekty dotyczące nieuleczalnego nieswoistego zapalenia jelit, projekt INTENS (INtestinal Tissue ENgineering Solution) koncentruje się na zespole krótkiego jelita, na który również nie ma lekarstwa. Zespół krótkiego jelita wiąże się ze słabym wchłanianiem składników odżywczych i występuje wtedy, gdy brakuje całości lub części jelita cienkiego lub gdy zostało ono usunięte podczas zabiegu chirurgicznego. Więcej informacji: StemHealth fetISC EPIREP strona projektu INTENS Kraje Dania, Zjednoczone Królestwo
