Wyznaczanie trendów w nauce: sparaliżowany człowiek znowu chodzi po przeszczepie komórek macierzystych Po raz pierwszy na świecie człowiek sparaliżowany w wyniku urazu rdzenia kręgowego może znowu chodzić dzięki operacji z użyciem komórek macierzystych. Dariusz Fidyka to bułgarski strażak zraniony nożem w 2010 r., wskutek czego został sparaliżowany od klatki piersiowej w dół. Został poddany pionierskiemu zabiegowi operacyjnemu, w którym przeszczepiono komórki z jego nosa do kręgosłupa – pierwsze praktyczne zastosowanie tego typu operacji z użyciem komórek macierzystych. Profesor Geoffrey Raisman, którego zespół z Instytutu Neurologii University College w Londynie odkrył tę technikę, powiedział w wywiadzie dla »The Guardian«: „Jesteśmy przekonani, że ta procedura jest przełomem, który – kiedy zostanie poprowadzony dalej – przyniesie historyczną zmianę w obecnie beznadziejnych rokowaniach dla osób z urazem rdzenia kręgowego”. Przed operacją pan Fidyka pozostawał sparaliżowany przez ponad dwa lata i nie wykazywał oznak powrotu czucia mimo intensywnej fizjoterapii. Ponowne stawianie kroków, z pomocą balkonika, określił jako „niesamowite uczucie”, dodając: „Kiedy nie jesteś w stanie czuć ponad połowy własnego ciała, jesteś bezradny. A gdy to czucie powraca, masz wrażenie, jakbyś narodził się nowo”. Operacja, pierwsza tego typu, przeprowadzona została przez chirurgów w Polsce we współpracy z naukowcami w Londynie, którzy pracują nad zagadnieniem od dekad. W jej trakcie wycięto jedną z dwóch opuszek węchowych, znajdujących się w górnej części nozdrza, pana Fidyki. Zawierają one glejowe komórki węchowe, tworzące element naszego zmysłu węchu. Ich szczególne znaczenie w tym leczeniu polega na tym, że działają jako komórki przekaźnikowe, umożliwiające układowi węchowemu stałe odnawianie się. Są to jedyne komórki nerwowe, o których wiemy, iż posiadają zdolność regeneracji. Podczas pierwszej z dwu procedur, naukowcy pozyskali opuszkę węchową i wyhodowali glejowe komórki węchowe. W ten sposób uzyskali kroplę materiału zawierającą około 500 000 komórek. Dwa tygodnie później chirurdzy wykonali około 100 mikro zastrzyków powyżej i poniżej miejsca urazu rdzenia kręgowego pana Fidyki. Umieścili cztery fragmenty tkanki zawierającej włókna nerwowe pobrane z kostki w ośmiomilimetrowej przerwie po lewej stronie rdzenia kręgowego pacjenta, które miały pełnić rolę swego rodzaju mostu. Po trzech miesiącach w lewym udzie pana Fidyki zaczęły przyrastać mięśnie, a sześć miesięcy po operacji wykonał swój pierwszy, ostrożny krok, między poręczami i z użyciem protez. Po dwóch latach, pięciogodzinnych ćwiczeniach wykonywanych pięć dni w tygodniu, pan Fidyka jest w stanie spacerować przed ośrodkiem rehabilitacji z użyciem balkoniku. Zespół uważa, iż węchowe komórki glejowe zapewniły ścieżkę, przez którą nerwy nad i pod urazem zdołały się połączyć za pomocą przeszczepionej tkanki nerwowej. Postrzegają powrót pacjenta do zdrowia jako dowód na odbudowę tkanki a skany MRI wskazują, iż przerwa w rdzeniu zamknęła się od czasu zabiegu. W wywiadzie dla BBC, dr Paweł Tabakow, neurochirurg z Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu, który kierował polskim zespołem badawczym, stwierdził: „To niesamowite zobaczyć, jak regeneracja rdzenia kręgowego, rzecz wydająca się niemożliwą przez lata, staje się rzeczywistością”. Naukowcy mają nadzieję podjąć leczenie dalszych 10 pacjentów, prawdopodobnie z wyraźnym przecięciem rdzenia kręgowego. Sir Richard Sykes, prezes UK Stem Cell Foundation powiedział BBC, że opracowanie leczenia, z którego będzie mogło skorzystać 3 miliony sparaliżowanych osób na świecie, będzie wymagać dalszych inwestycji, aby można było przejść do potrzebnych wielkoskalowych testów klinicznych. Więcej informacji: http://www.ingentaconnect.com/content/cog/ct/pre-prints/content-CT-1239_Tabakow_et_al Kraje Polska, Zjednoczone Królestwo
