Enzym roślinny otwiera przed przemysłem UE nowe możliwości Partnerzy finansowanego ze środków UE projektu utorowali drogę nowemu enzymowi, który zapowiada ogromne korzyści dla europejskiego przemysłu chemicznego. © Shutterstock Nadrzędnym celem partnerów projektu KYROBIO było poszerzenie zestawu chiralnych związków chemicznych na bazie pojedynczych enancjomerów produkowanych w Europie za pomocą metod biotechnologicznych. Głównym zamierzeniem było umożliwienie przemysłowego zastosowania liaz – klasy enzymów katalizujących, które mogłyby zostać wykorzystane do wielu procesów i zastosowań przemysłowych. W projekcie KYROBIO przyjęto podejście supradyscyplinarne, obejmujące tworzenie enzymów, chemię, biologię molekularną, fermentację i innowacyjne techniki wyodrębniania, aby usunąć wąskie gardła, utrudniające stosowanie nowej technologii. Jednym z kluczowych i obiecujących wyników projektu było odkrycie nowej liazy hydroksynitrylowej (HNL), która doskonale nadaje się do zastosowań przemysłowych. Enzym pochodzi z paproci z rodziny dawaliowatych (Davallia fejeensis). Paprocie i inne rośliny, między innymi drzewa pestkowe i orzechowe, wykorzystują enzym HNL do uwalniania zmagazynowanego w cząsteczkach cyjanowodoru, aby chronić młode pąki przed żerującymi szkodnikami. Partner projektu – Austriackie Centrum Biotechnologii Przemysłowej (ACIB) – użył narzędzia internetowego, które powstało w ramach KYROBIO i odkrył, że enzym paproci nie wykazuje podobieństwa na poziomie sekwencyjnym do żadnego wcześniej poznanego HNL. To niezwykle ważne, gdyż reakcja odwrotna enzymów HNL – enancjomery – są niezwykle przydatne w przemyśle, ponieważ wiążą cyjanek z różnymi cząsteczkami, które nadają się do wykorzystania w wielu praktykach przemysłowych. Jednym z przykładów jest ich zdolność do recyklingu niepożądanych odpadów cyjankowych, powstających w czasie produkcji akrylonitrylu. Akrylonitryl to ważny surowiec, z którego wytwarza się włókno akrylowe, wykorzystywane do produkcji klejów i materiałów włókienniczych. Enzym wyposaża również przemysł w cenne składniki środków farmaceutycznych. Naukowcy pracujący nad projektem są przekonani, że enzym z powodzeniem znajdzie zastosowanie w przemyśle. Wedle ich doniesień jest efektywniejszy i łatwiejszy w obsłudze w porównaniu do wcześniejszych HNL dzięki temu, że jest mały i prosty. Pośród możliwych zastosowań, w których się sprawdzi, wskazują ochronę upraw oraz produkcję repelentów. Centrum ACIB już złożyło wniosek patentowy i prowadzi obecnie negocjacje z potencjalnym partnerem przemysłowym w sprawie komercjalizacji nowego enzymu. To ważny etap, gdyż jednym z zasadniczych celów projektu było doprowadzenie obiecujących kandydatów na związki chemiczne do etapu gotowości rynkowej w ciągu trzech lat od zakończenia prac nad projektem. Prace nad projektem KYROBIO zostały oficjalnie zakończone, niemniej jego partnerzy wnieśli ogromny wkład w wysunięcie przemysłu chemicznego UE na pierwszą linię wydajnej, zrównoważonej i przyjaznej środowisku produkcji. Więcej informacji: witryna projektu KYROBIO Kraje Zjednoczone Królestwo
