Nawet w optymistycznych prognozach strefy peryglacjalne na progu nieodwracalnych zmian
Około jednej czwartej powierzchni lądowej Ziemi składa się z obszarów określanych jako strefy peryglacjalne, które znajdują się na skrajach regionów lodowcowych, głównie na dalekiej północy i na dalekim południu oraz na dużych wysokościach. Te środowiska, w których zachodzą wywoływane przez mróz i kontrolowane wieczną zmarzliną procesy na powierzchniach lądowych (LSP) mają istotne znaczenie dla kriosfery(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Naukowcy doszli jednak niedawno do wniosku, że nawet według bardziej optymistycznych szacunków przyszłych emisji dwutlenku węgla, strefy peryglacjalne zmniejszą się istotnie do roku 2050 i niemalże znikną do roku 2100. Jak czytamy w artykule opublikowanym w czasopiśmie Nature Communications(odnośnik otworzy się w nowym oknie) środowiska peryglacjalne już uległy znacznemu przeobrażeniu z powodu zmiany klimatu, a mianowicie nastąpiła recesja lodowców, rozprzestrzenienie się krzewów w tundrze alpejskiej i zmiana reżimów termiczno-hydrologicznych wiecznej zmarzliny. Co istotne, prócz wywierania wpływu na krajobrazy i bioróżnorodność, zmiany warunków gruntowych mogą także wywołać zjawisko określane mianem „klimatycznego sprzężenia zwrotnego”. Zależne systemy, takie jak współczynnik odbicia powierzchni gruntu (światło odbite przez śnieg i lód), mogą uruchomić procesy intensyfikujące lub osłabiające skutki zmiany klimatu. Badanie obecnego i przyszłego klimatu peryglacjalnego Naukowcy zaangażowani w te badania, finansowani częściowo ze środków unijnej inicjatywy HELIX (High-End cLimate Impacts and eXtremes), przeanalizowali w szczególności cztery procesy zachodzące w strefach peryglacjalnych. W swoich pracach wykorzystywali dane pozyskane za pomocą teledetekcji i określone ilościowo w terenie na niespotykaną dotychczas skalę, aby zbadać właściwości aktywnych powierzchni w zakresie krioturbacji, geliflukcji, niwacji i powstawania kopców torfu w wiecznej zmarzlinie na wysokich szerokościach Półwyspu Fennoskandzkiego(odnośnik otworzy się w nowym oknie) o powierzchni ok. 78 000 km2. Stwierdzili, że brak głębokiej wiecznej zmarzliny, w odróżnieniu od porównywalnych regionów, takich jak kanadyjska Wysoka Arktyka, oznacza, że zmiany LSP nastąpią prawdopodobnie szybko. Wskazują, że przemiany w tym regionie odzwierciedlają także prawdopodobne zmiany w krajobrazach o podobnej wrażliwości na wysokich szerokościach geograficznych, gdzie znajdują się obszary nieciągłej lub izolowanej wiecznej zmarzliny, w tym na rozległych częściach Kanady i Rosji między 55 a 70° szerokości geograficznej północnej. Zespół przeanalizował LSP za pomocą techniki modelowania, która opiera się na algorytmach statystycznych do śledzenia występowania zmiennych klimatycznych, takich jak stopniodni zamarzania i odtajania, opady wody i śniegu, lokalna topografia i cechy charakterystyczne gleby. Po ustaleniu poziomu bazowego rozmieszczenia stref klimatycznych w latach 1981–2010, naukowcy opracowali klimatyczne prognozy stężeń gazów cieplarnianych w oparciu o trzy scenariusze RCP (Representative Concentration Pathway) w dwóch okresach (2040–2069 oraz 2070–2099). Doszli do wniosku, że aktualny zasięg klimatu peryglacjalnego ulegnie skurczeniu na badanym obszarze a pod koniec tego stulecia aktywne peryglacjalne LSP będą zachodzić wyłącznie na dużych wysokościach nad poziomem morza. Co niezwykle niepokojące, jak informuje członek zespołu, dr Juha Aalto z Uniwersytetu Helsińskiego i Fińskiego Instytutu Meteorologicznego: „Wyniki sugerują, że można spodziewać się głębokich zmian w aktualnych strefach peryglacjalnych, niezależnie od strategii łagodzenia zmiany klimatu”. Wypowiadając się na temat implikacji poczynionych ustaleń, dr Aalto stwierdził: „Nasze wyniki sygnalizują istotne zmiany w cyklu życia roślin w Europie Północnej. Wiele rzadkich gatunków może się utrzymać jedynie na obszarach, na których panują intensywne mrozy lub zalega długo utrzymująca się warstwa śniegowa, a zatem zniknięcie tego typu unikatowych środowisk zmniejszy bioróżnorodność”. Wskazuje to na istotny aspekt działań łagodzących odnoszący się do ustalenia realistycznych oczekiwań opartych na dowodach. Więcej informacji: strona projektu w serwisie CORDIS(odnośnik otworzy się w nowym oknie)
Kraje
Zjednoczone Królestwo