Udoskonalona ocena ryzyka dotyczącego gleb skażonych metalami ciężkimi
Obecnie stosowane proste metody ekstrakcji metali ciężkich nie umożliwiają określenia, jaka część obecnego metalu może faktycznie zostać przeniesiona do roztworu wodnego w postaci jonowej. Prawdziwszym wskaźnikiem zagrożenia nie jest całkowite stężenie w glebie, tylko ta właśnie część labilna (nietrwała), której proporcje mogą być bardzo różne w zależności od wielu czynników. Ponieważ niektóre metale ciężkie są toksyczne nawet w niewielkich dawkach, dokładna ocena ilościowa ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa. Projekt MEDEA uruchomiono z pomocą wsparcia UE w celu zbadania potencjału wykorzystania jednej z najbardziej zaawansowanych współczesnych metod, jaką jest metoda rozcieńczania izotopów (ID). Naukowcy zastosowali metodę ID do różnych typów skażonych gleb w dwóch regionalnych studiach przypadku. Dodatkowo sprawdzano skuteczność metody ID przy ocenie stężenia labilnych metali ciężkich w popiele lotnym powstającym podczas spalania węgla (pyle piecowym). Badania skoncentrowano na ołowiu, cynku i kadmie. Dorzecze Rookhope było miejscem wydobycia ołowiu już w czasach rzymskich. Badacze zidentyfikowali najlepszy model wchłaniania ołowiu przez trawy i wrzosy, wykazując przy tym, że kontrolowane wypalanie wrzosowisk jest metodą recyklingu ołowiu w obiegu roślinno-glebowym. Wyniki projektu MEDEA będą szczególnie istotne dla właścicieli swobodnie wypasanego bydła oraz hodowców głuszców. Zanieczyszczenia w dorzeczu rzeki Trent pochodzą również z oczyszczalni ścieków, elektrowni, spalania benzyny ołowiowej i innych źródeł. Badacze potwierdzili zalety przewidywania stężenia metali w roztworze na podstawie pomiaru puli metali labilnych. Co ciekawe, pomimo obowiązującego od 2000 r. zakazu stosowania benzyny ołowiowej stężenie odłożonego w niektórych glebach ołowiu z benzyny jest nadal wysokie. Projekt MEDEA stanowił pierwszą próbę zastosowania metody rozcieńczania izotopów do oceny reaktywności pierwiastków w odpadach przemysłowych, między innymi w popiołach lotnych. Reaktywność metali okazała się minimalna, a procesy erozyjne nie miały znaczącego wpływu na labilność. Stwierdzono, że ekstrakcja metodą EDTA stanowi prosty, szybki i opłacalny analog szacowania labilności metali w odniesieniu do testów metodą ID. Projekt MEDEA dostarczył ważnych informacji na temat czynników wpływających na labilność i reaktywność metali ciężkich w glebie i popiołach lotnych. Metale ciężkie stanowią istotne zagrożenie dla zdrowia publicznego, a wyniki projektu MEDEA mogą się przyczynić do zmniejszenia związanego z nimi ryzyka.
Słowa kluczowe
Metale ciężkie, ocena stężenia metali, gleba, górnictwo, działalność przemysłowa, ekstrakcja metali ciężkich, frakcja nietrwała, rozcieńczanie izotopów, skażona gleba, popiół lotny, wchłanianie ołowiu, wypalanie wrzosowisk, rolnictwo, stężenie metali, eks
