Konserwacja dzieł sztuki przy pomocy nanotechnologii
Nagrzewanie jest ważną techniką stosowaną w renowacji dzieł sztuki, ale obecnie dostępne techniki nagrzewania nie zapewniają odpowiedniej kontroli, jednorodności i dokładności, co ma negatywne i nieodwracalne skutki. Ponadto brak mobilności stwarza zagrożenie dla cennych dzieł ze względu na trudności w dostępie do oddalonych placówek czy w szybkim reagowaniu na sytuacje awaryjne w przypadku stosowania tradycyjnych stołów grzewczych. Projekt IMAT (Intelligent mobile multipurpose accurate thermoelectrical (IMAT) device for art conservation) pomógł w rozwiązaniu tych problemów dzięki opracowaniu precyzyjnej technologii nagrzewania, opartej na nanorurkach węglowych wbudowanych w powłokę przewodzącą. Korzystające z unijnych środków konsorcjum zrzeszyło konserwatorów sztuki, inżynierów specjalizujących się w systemach termoelektrycznych oraz naukowców zajmujących się nanotechnologiami w celu wykorzystania ich różnorodnej wiedzy. Partnerzy projektu opracowali trzy rodzaje elastycznych mat grzewczych o różnej konstrukcji (nieprzezroczyste i ultracienkie/tkane, oddychające i przezroczyste) oraz o różnych właściwościach roboczych i fizycznych. Wersja standardowa IMAT (IMAT-S) to wysoce precyzyjny, niskonapięciowy, mobilny elastyczny podgrzewacz posiadający zewnętrzną nieprzezroczystą i nieoddychającą powłokę silikonową. Jest on przeznaczony do najczęściej wykonywanej obróbki cieplnej, nie wymagającej widoczności ani oddychalności. Wersję tę można zaprogramować w taki sposób, aby uzyskać stabilne, jednorodne i dokładne podgrzewanie z 25 do 75ºC, czyli najczęstszego zakresu temperatur stosowanego w konserwacji dzieł sztuki. Wersja oddychająca IMAT (IMAT-B) to oparty na otwartej siatce niskonapięciowy podgrzewacz z nieprzylepną powierzchnią silikonową. Inny rodzaj IMAT-B to przewodzący, ale zaizolowany podgrzewacz oparty na otwartej siatce, osłonięty perforowaną powłoką poliuretanową. Oddychające maty umożliwiają przepływ powietrza i wilgoci i są często stosowane w umiarkowanej obróbce cieplnej. Nie należy ich jednak używać do rozpuszczalników organicznych. Wersja ta została zaprojektowana z myślą o podgrzewaniu z 25 do 50ºC, ale możliwe jest osiągnięcie nawet 85ºC. Wersja przezroczysta IMAT (IMAT-T) wykonana została z innowacyjnej, lekkiej tkaniny z polinaftalanu etylu (PEN 60-30). Zapewnia ona przezroczystość przekraczającą 80%, umożliwiając jednocześnie utrzymanie odpowiedniej temperatury. Urządzenie można zaprogramować w celu stabilnego, jednorodnego i dokładnego podgrzewania z 25 do 75ºC. Mobilność i różnorodność wszystkich wersji podgrzewacza IMAT sprawiają, że będą one bardzo przydatne konserwatorom i pomogą w ochronie europejskiego malarstwa i innych dwuwymiarowych dzieł sztuki.
Słowa kluczowe
Dzieła sztuki, nanorurki węglowe, obróbka cieplna, termoelektryczne, konserwacja, maty grzewcze
