Zapobieganie epidemii dengi
Badania epidemiologiczne wykazały, że większość zakażeń DENV przybiera postać bezobjawową, co uniemożliwia ich wykrycie przez istniejące systemy monitorowania stanu zdrowia. Stosowane obecnie strategie zwalczania komarów cechują się ograniczoną skutecznością i nie stanowią długofalowego rozwiązania. Poprawa opieki klinicznej nad hospitalizowanymi pacjentami cierpiącymi na ciężką postać dengi pozwoliła obniżyć wskaźniki śmiertelności, jednak sama w sobie nie wystarczy, aby ograniczyć rozprzestrzenianie się DENV. W ramach finansowanej przez UE inicjatywy DENFREE wykorzystano wiedzę specjalistyczną z wielu dziedzin, aby zbadać rolę bezobjawowego przebiegu choroby w transmisji wirusa dengi. Wyniki przestrzenno-czasowej analizy tego procesu podkreśliły znaczenie przemieszczania się ludzi, a dane zgromadzone w Polinezji Francuskiej wykazały, że choroba może przetrwać wyłącznie dzięki przenoszeniu się na kolejne wyspy. Z naukowego punktu widzenia konsorcjum przyjrzało się oddziaływaniom pomiędzy nosicielem DENV a jego wektorem, odkrywając, że proces rozprzestrzeniania się wirusa przebiega podobnie w różnych regionach geograficznych. Głównym czynnikiem umożliwiającym wirusowi przenoszenie się okazała się populacja komarów, co ustalono w drodze eksperymentów polegających na wywieraniu selektywnej presji oraz wzmocnieniu procesu transmisji wirusa. W kontekście zmienności genetycznej, przy zakażeniu wtórnym pacjentów cechował wyższy poziom zmienności genów niestrukturalnych niż w przypadku chorych z zakażeniem pierwotnym. Wyniki badań pozwoliły uczonym stwierdzić, że wraz z rozwojem epidemii w obrębie populacji wirusowej zachodzą zmiany, które wpływają na zdolność replikacyjną wirusa. Co ciekawe, naukowcy zaobserwowali różnice w reakcjach immunologicznych pomiędzy pacjentami, u których denga przebiegała bezobjawowo, a chorymi, w których organizmie nastąpiła odpowiednio aktywacja limfocytów T i wykształcenie plazmablastów. Odkrycia te potwierdziły ochronną rolę limfocytów T i wskazały nowy kierunek rozwoju szczepionek przeciwko dendze. Analiza całego genomu cierpiących na dengę mieszkańców Kuby i Tajlandii pozwoliła zidentyfikować geny w obrębie metabolizmu lipidów i ksenobiotycznych szlaków sygnałowych, które uczestniczą w patogenezie choroby. Wykorzystując wspomniane markery genetyczne, konsorcjum dowiodło, że w odniesieniu do ludności europejskiej ryzyko zachorowania na ciężką postać dengi jest większe niż w przypadku mieszkańców Azji Południowo-Wschodniej – ci pierwsi są jednak bardziej odporni na jej klasyczną postać. Co więcej, wiele uwagi poświęcono diagnostyce dengi, opracowując nowy test diagnostyczny wykonywany w miejscu opieki nad pacjentem oraz bardzo dokładną metodę wykrywania choroby w oparciu o przeciwciała. Działania podjęte w ramach projektu DENFREE dostarczyły cennych informacji na temat zdolności europejskiego wektora, markerów genetycznych wirusa, które mają zostać dostosowane do występujących w Europie gatunków komarów, a także charakterystycznej dla określonych populacji podatności genetycznej na kliniczną i ciężką postać dengi. W połączeniu z nowymi metodami wykrywania i strategiami interwencyjnymi osiągnięcia inicjatywy DENFREE stanowią obietnicę skuteczniejszej kontroli nad rozprzestrzenianiem się choroby.
Słowa kluczowe
Wirus dengi, komar, DENFREE, limfocyty T, diagnostyka w miejscu opieki
