Okno na nowo powstałą Ziemię
Nasz aktualny stan wiedzy o charakterze i początkach najwcześniejszej formy skorupy ziemskiej opiera się głównie na badaniach mineralnego cyrkonu (znanego również jako krzemian cyrkonu). Mineralne okruchy cyrkonu zachowały się w znacznie młodszych skałach i stanowią one swoistą kapsułę czasu pokazującą jak wyglądała Ziemia w czasie eonu zwanego Hadeikiem. Hadeik był pierwszym, trwającym 400 milionów lat okresem geologicznym w historii Ziemi, występującym na długo przed pojawieniem się życia, gdy nasza planeta była nadal w dużym stopniu pokryta lawą i cechowała się dużą aktywnością wulkaniczną. Wszystko co wiemy o tym okresie zawdzięczamy tym mineralnym okruchom cyrkonu. Aby odkryć więcej, UE dofinansowała realizację projektu "The Earth in transition: From earliest crust to earliest preserved rocks" (HADEAN). Badanie to miało na celu porównanie informacji o Hadeiku zawartych w izotopach występujących w cyrkonach z danymi pochodzącymi z dostępnych obecnie najstarszych skał na naszej planecie. Pozwoliło ono poznać charakter skorupy ziemskiej istniejącej w tamtym czasie i pomogło w udokumentowaniu zmian, jakie zaszły od czasu warunków panujących w Hadeiku. Informacje te uwzględniły również przyczyny zachowania się tak niewielkiej ilości skał pochodzących z Hadeiku. Przeprowadzono szereg analiz (jonową, izotopową, wykorzystującą mikroskop elektronowy i synchrotronową) próbek pochodzących z bardzo starych skał znalezionych w różnych lokalizacjach. Najważniejsze wyniki uzyskano, badając próbki pochodzące z Antarktyki, które cechowały się niespotykaną wcześniej niejednolitą zawartością ołowiu. Wyniki wskazywały na starą redystrybucję ołowiu i nie były one pozostałościami starych cyrkonów, jak sądzono wcześniej. Narzędzie do obrazowania metodą skanowania jonowego umożliwiło zastosowanie nowej metody w celu testowania ważności obliczeń wieku na podstawie próbek o złożonych historiach. Uzyskane wyniki były ważne dla geochronologów, którzy określają wiek skał za pomocą cech charakterystycznych zawartych w samych skałach. W rezultacie prac projektowych opracowana zostanie baza danych obejmująca informacje o izotopach dla wszystkich znanych lokalizacji starych skał na Ziemi. W połączeniu z informacjami uzyskanymi w wyniku innych prac, umożliwią one ocenę i przedstawienie nowych teorii tego, co wydarzyło się podczas eonu zwanego Hadeikiem. Badania dotyczące środowiska panującego w Hadeiku wniosą duży wkład w rozwój wiedzy o potencjalnym rozwoju życia na Ziemi oraz możliwościach zamieszkiwania na naszej planecie w tamtym czasie. Dlatego wyniki projektu będą przedmiotem ożywionego zainteresowania nie tylko geologów, ale również biologów. Kolejne wyniki są obecnie poddawane ocenie, a publikacje są przygotowywane do druku i poddawane przeglądom w wiodących czasopismach naukowych.
Słowa kluczowe
Cyrkony, Ziemia na wczesnym etapie rozwoju, Hadeik, zachowane skały, obrazowanie metodą skanowania jonowego
