Kosmiczna prognoza pogody ostrzega przed burzami
Wybuchy na powierzchni Słońca są stosunkowo powszechnym zjawiskiem. Większość burz słonecznych nie dociera do Ziemi, ponieważ chmury plazmy uwolnione przez rozbłyski słoneczne wyrzucane są w przestrzeń kosmiczną z dala od naszej planety. Z tych, które podążą w stronę Ziemi, tylko połowa oddziałuje na ziemską magnetosferę, dając początek burzom geomagnetycznym i intensyfikując zjawisko zorzy polarnej. Zrozumienie dynamiki zachodzących w atmosferze Słońca zjawisk, które wywołują burze geomagnetyczne, wymaga zastosowania podejścia interdyscyplinarnego. Celem finansowanego ze środków UE projektu SOLSPANET (Solar and space weather network of excellence) było ustanowienie prototypowej, paneuropejskiej sieci badawczej promującej monitorowanie przestrzeni kosmicznej. Jej członkowie wyróżniali się bogatą wiedzą specjalistyczną, włączając w to umiejętności w zakresie modelowania analitycznego i numerycznego, zaawansowanych technik obserwacji promieniowania widzialnego i ekstremalnego promieniowania ultrafioletowego, spektroskopii dekametrowych fal radiowych oraz obserwacji fal radiowych o niskich częstotliwościach. Sieć wsparła również współpracę między naukowcami na wczesnym etapie kariery pracującymi w instytutach unijnych i ośrodkach spoza UE. Zyskali oni możliwość wzięcia udziału w specjalistycznych kursach służących dalszemu rozwojowi umiejętności w zakresie przetwarzania danych o pogodzie kosmicznej i słonecznej. Doświadczeni badacze zebrali olbrzymią ilość danych, korzystając z różnego rodzaju przyrządów i zasobów internetowych. Ponadto opracowali oni modele analityczne i numeryczne, które mogą w przyszłości stać się integralną częścią systemów monitorowania i prognozowania pogody kosmicznej. Zespół projektu SOLSPANET poczynił starania zmierzające do zorganizowania ujednoliconego środowiska pracy dla badaczy zajmujących się meteorologią kosmiczną. Prognozowanie burz słonecznych jest dużym wyzwaniem, a istniejąca infrastruktura nie stanowi w tym względzie wystarczającego wsparcia. Jednak bez względu na możliwości prognozowania, obserwacje kosmiczne i naziemne umożliwiają nam bardziej dogłębne zrozumienie środowiska kosmicznego Ziemi. Jest to tym ważniejsze, że blask zorzy polarnej nie byłby jedynym skutkiem dużej burzy słonecznej. Tego rodzaju zjawisko mogłoby uszkodzić satelity komunikacyjne, zakłócać komunikację radiową i spowodować awarię sieci energetycznych. Z kolei zrozumienie charakteru związków przyczynowo-skutkowych w przestrzeni geokosmicznej pomoże naukowcom udoskonalić technologie ostrzegania przed tymi zdarzeniami na Słońcu, które mogą na szeroką skalę zakłócić funkcjonowanie ziemskich systemów.
Słowa kluczowe
Pogoda kosmiczna, burze słoneczne, SOLSPANET, sieć badawcza, możliwości prognozowania
