Istotność wielkości ciała u owadów słodkowodnych
W ramach projektu AQUAMOD opracowano oparte na wielkości modele dynamiki populacji i ewolucji historii życia drapieżnych owadów słodkowodnych żyjących w małych, bezrybnych zbiornikach wodnych. Przeprowadzono doświadczenia laboratoryjne w celu określenia odpowiednich parametrów modelu i sprawdzenia ich znaczenia dla cech historii życia drapieżnych owadów słodkowodnych. Badano trzy rodzaje owadów reprezentujące najważniejsze drapieżniki w wodach stojących: pluskwiaki, pływakowate i ważki. Nie są w pełni znane interakcje między tymi organizmami ani ich wpływ na struktury społeczne. Stanowią one jednak dobre obiekty do badania wpływu wielkości ciała na indywidualne historie życia i interakcje w sieciach pokarmowych. Wynika to stąd, że wśród wybranych owadów występują różne wielkości ciała i zróżnicowane adaptacje do życia w środowisku wodnym. Przeprowadzono badanie terenowe na populacji chrząszczy wodnych. Okazało się, że poszczególne metody powszechnie używane do liczenia dużych bezkręgowców wodnych wykazują bardzo różną skuteczność pomiaru zależnie od wielkości ciała. W siedliskach wielogatunkowych posłużono się zatem kombinacjami co najmniej dwóch metod, aby skutecznie rejestrować zakres wielkości ciała i strukturę społeczną. Przy wyborze optymalnych metod pobierania próbek wspomagano się też symulacjami komputerowymi. Będą one przydatne również w przyszłych badaniach, umożliwiając opłacalne określanie bioróżnorodności owadów wodnych i innych bezkręgowców słodkowodnych w małych, bezrybnych zbiornikach stojącej wody. Przeprowadzono doświadczenia laboratoryjne i terenowe w celu wyjaśnienia zależności między wielkością ciała a innymi czynnikami w interakcjach drapieżnik-ofiara. Badanie wielu drapieżników i ich najczęstszych ofiar wykazało, że sieci pokarmowe w małych, bezrybnych zbiornikach wodnych są ze sobą ściśle powiązane. Stwierdzono też, że drapieżniki podobnych rozmiarów zamieszkujące mikrosiedliska o zbliżonej wielkości mają podobne diety. Na podstawie wyników projektu opracowano szereg modeli, w tym model badający konsekwencje kanibalizmu dla dynamiki populacji. Wyniki wspomogły też model implikacji historii życia w zakresie zależności skali wielkości ciała i wzrostu dla ewolucji historii życia. Z pomocą wyników zamodelowano również implikacje wielkości ciała dla rozproszenia gatunku. Dane dotyczące owadów wodnych wykorzystano w obszernym zestawieniu indywidualnych reakcji na zagrożenie ze strony drapieżników. Wyniki projektu AQUAMOD poszerzają naszą wiedzę na temat ekosystemów wodnych. Pomoże to naukowcom w łagodzeniu negatywnego wpływu działalności człowieka na siedliska słodkowodne.
Słowa kluczowe
Owady słodkowodne, owady drapieżne, wielkość ciała, słodkowodne sieci pokarmowe, dynamika populacji, ewolucja historii życia, woda stojąca, pluskwiaki, pływakowate, ważki, bioróżnorodność, interakcje drapieżnik-ofiara, mikrosiedliska, ekosystemy wodne