Wpływ zmiennej aktywności słońca na zmiany klimatu
Mimo że promieniowanie elektromagnetyczne Słońca jest zdecydowanie dominującym źródłem energii dla Ziemi, rzeczywisty wpływ słonecznego oddziaływania na ostatnie zmiany klimatyczne jest aktualnie tematem intensywnej debaty. W związku z tym w ciągu minionych dziesięcioleci naukowcy badali wyjątkową zależność między Słońcem a Ziemią. Przy pomocy narzędzi kosmicznych, jak teleskop do obrazowania skrajnego ultrafioletu umieszczony na sondzie SOHO (ang. solar and heliospheric observatory), badacze obliczyli ilość energii słonecznej, która dociera do atmosfery zewnętrznej, czyli tak zwaną irradiancję słoneczną. Projekt SOLID (First European comprehensive solar irradiance data exploitation), wspierany ze środków UE, miał na celu połączenie wszystkich obserwacji rozproszonych w różnych bazach danych. Pojedynczy jednolity rejestr natężenia promieniowania słonecznego jest konieczny do wyjaśnienia roli, jaką zmiany promieniowania słonecznego wywierają na globalny klimat. W projekcie SOLID siły połączyli przedstawiciele wszelkich europejskich eksperymentów kosmicznych dotyczących Słońca i europejscy naukowcy specjalizujący się w przetwarzaniu obrazu solarnego oraz modelowaniu natężenia promieniowania słonecznego. Partnerzy projektu SOLID korzystają z najnowocześniejszych metodologii, aby wypełnić luki w danych dotyczących czasu i długości fal, a także zredukować szum i towarzyszące niewiadome. Program przetwarzania wstępnego zajął się problemami w zakresie brakujących danych i wartości odstających, a także miał na celu redukcję szumu. Badacze położyli nacisk na identyfikację procedury rekonstrukcji dziennych szeregów czasowych zmienności irradiancji słońca, stosując magnetogramy symulowane za pomocą modelu transportu strumienia powierzchniowego. Zespół SOLID stworzył już bazę danych całkowitej i spektralnej irradiancji (SSI) na podstawie obserwacji słonecznych przeprowadzonych drogą radiową z obsługą wielu długości fali, obejmujących ubiegłe stulecie. Symulacje magnetogramów dostarczyły danych na temat dystrybucji przestrzennej regionów aktywnych na powierzchni Słońca. Zrekonstruowane szeregi czasowe udostępniono publicznie na stronie internetowej Instytutu Badań Układu Słonecznego im. Maxa Plancka. Jednak baza danych całkowitej i spektralnej irradiancji nie jest jeszcze kompletna. Prace nad nią prowadzone są na bieżąco, gdyż przybywa nowych danych, modele fizyczne są doskonalone, a potrzeby społeczności użytkowników stają się bardziej konkretne. Doświadczenie zdobyte przez uczestników projektu jest bezcenne w przypadku określenia trwalszych wyników SSI, które mogą zostać wykorzystane przez użytkowników na szerszą skalę, a tym samym pomóc kształtować europejską strategię. Projekt SOLID wniósł ogromny wkład w badania naukowe dzięki łączeniu wszystkich istniejących obserwacji dotyczących irradiancji słońca, a ostateczny rezultat będzie obejmował całkowite widmo długości fal promieniowania słonecznego. Ponadto zwiększona dokładność powinna pomóc bliżej określić bezpośredni i pośredni wpływ Słońca na zmianę klimatu Ziemi.
Słowa kluczowe
Irradiancja słoneczna, obserwatorium sfer wokół Słońca, SOLID, magnetogramy, irradiancja widma słonecznego
