Niewielkie cząsteczki będące potężnym narzędziem do badań nad materią
Opis wszechświata i cząstek, z którego się składa, jest obecnie znacznie bardziej rozbudowany niż w czasach, gdy Niels Bohr przedstawił model atomu. Manipulowanie tymi cząstkami umożliwia badanie natury Wszechświata i pomaga uzyskać odpowiedzi na najbardziej palące pytania. Finansowany ze środków UE zespół badawczy zajął się wykorzystaniem wyjątkowych właściwości neutronów oraz mionów — cząstek elementarnych przypominających elektrony. Projekt "Integrated infrastructure initiative for neutron scattering and muon spectroscopy" (NMI3) umożliwił skoordynowanie prac prowadzonych w najważniejszych europejskich placówkach naukowych, należących do najlepszych na świecie, w celu uzyskania znakomitych efektów. Rozpraszanie neutronów i spektroskopia mionów to bardzo skuteczne narzędzia do badania materiałów w skali mniejszej od atomu i mezoskopowej. Uczestnicy projektu pozyskali bezcenne informacje na temat struktury oraz dynamiki, a badania, które posłużyły do ich opisu, zostały opublikowane w najbardziej prestiżowych czasopismach i spotkały się z wieloma wyrazami uznania. Z infrastruktur europejskich na tych dwóch obszarach korzysta 9000 naukowców z całego świata, prowadzących badania w różnych dziedzinach, od fizyki fundamentalnej po nauki przyrodnicze i badania nad dziedzictwem kulturowym. Wykorzystywanie wyjątkowego potencjału związanego z czołową pozycją Europy oraz najnowocześniejszymi placówkami badawczymi do zapewnienia stałej przewagi konkurencyjnej w niskiej cenie najlepiej realizować poprzez skoordynowanie działań. Dziesięciu partnerów udostępniło swoją aparaturę badaczom z różnych krajów na czas łącznie 4000 dni. Wspólne badania w sześciu wybranych dziedzinach przyczyniły się do powstania nowych technik i metod związanych z instrumentami nowej generacji. Networking i współpraca pozwoliły uzyskać prawdziwie europejską perspektywę w odniesieniu do wszystkich podejmowanych decyzji strategicznych, w tym decyzji dotyczących standaryzacji gromadzenia i analizowania danych. W ramach projektu NMI3 wsparto organizację wielu szkoleń w całej Europie oraz wydarzeń pomagających w kontaktach między placówkami naukowymi a przemysłem. Udało się dokonać przełomowych odkryć w takich dziedzinach, jak optyka neutronów, ekstrakcja i oznaczania cząsteczek biologicznych czy komory wysokociśnieniowe. Ukazały się liczne publikacje dotyczące potencjalnych zastosowań w energetyce, medycynie, informatyce, nanotechnologii, nauce o środowisku i Ziemi oraz ochronie dziedzictwa kulturowego i obiektów archeologicznych. Europa jest światowym liderem w dziedzinie placówek zajmujących się badaniami nad neutronami oraz mionami. Utrzymanie konkurencyjności na arenie międzynarodowej przy rozsądnych kosztach wymaga jednak skutecznej koordynacji. Projekt NMI3 jest gwarancją, że potencjał światowej klasy europejskich placówek zostanie w pełni wykorzystany z pożytkiem dla społeczności naukowej, przemysłu i obywateli UE.
Słowa kluczowe
Infrastruktura zintegrowana, rozpraszanie neutronów, spektroskopia mionów, placówki badawcze
