Przewidywanie i monitorowanie wybuchów wulkanów
Wybuch islandzkiego wulkanu w kwietniu 2010 r. spowodował poważne zakłócenia europejskiego ruchu lotniczego, trwające kilka tygodni. Wydarzenia te pokazały, jak istotne są zintegrowane badania nad systemem Ziemi, aby móc przywidywać skutki erupcji. Projekt FUTUREVOLC (A European volcanological supersite in Iceland: A monitoring system and network for the future), finansowany ze środków UE, był odpowiedzią na zapotrzebowanie na całościowe podejście do oceny zagrożeń wulkanicznych w Europie. Zespół stworzył innowacyjny system monitorowania wulkanów, opracował nowe metody monitorowania aktywności wulkanicznej oraz poszerzył wiedzę naukową na temat procesów wulkanicznych. Konsorcjum wykorzystało półroczną erupcję islandzkiego wulkanu Holuhraun, aby przetestować nowe urządzenia i metody. Projekt usprawnił też publiczny przepływ informacji dotyczących zagrożeń wulkanicznych. W ramach projektu założono centrum danych na temat islandzkich wulkanów. Centrum oferuje ogólne informacje na temat wulkanów oraz umożliwia monitorowanie różnych zbiorów danych. Uczeni przygotowali katalog 32 systemów wulkanicznych na Islandii, który jest publicznie dostępny poprzez centrum danych. Zadbano też o lepsze informowanie o zagrożeniach dzięki wykorzystaniu wyników badań z islandzkiej erupcji z 2010 r., a także innych incydentów, w działaniach operacyjnych. Opracowano między innymi system kolorowego kodowania na potrzeby lotnictwa oraz protokoły raportowania. Uczeni przetestowali i zademonstrowali te działania podczas prac prowadzonych w projekcie, a także w reakcji na erupcję z lat 2014-2015. W projekcie FUTUREVOLC zainstalowano nowe urządzenia do monitorowania wokół wybranych wulkanów w celu śledzenia ruchów magmy. Zespół nadał też swojej stronie internetowej status stałej witryny dotyczącej zagrożeń geologicznych w ramach pewnego międzynarodowego systemu. Nowe algorytmy pozwoliły na przeanalizowanie szumu sejsmicznego, a tym samym na poznanie trójwymiarowej struktury prędkości sejsmicznych oraz umiejscowienia trzęsień ziemi. Algorytmy pomogły też w obliczeniu ilości dwutlenku węgla pochłanianego przez wody gruntowe w wulkanie Hekla. Inne z kolei umożliwiły analizę danych satelitarnych. Zespół zainstalował zestawy czujników wykrywających i monitorujących chmury popiołu z erupcji wulkanicznych i inne zjawiska atmosferyczne. Warto wspomnieć również o opracowaniu i przetestowaniu systemu pozwalającego na szybkie szacowanie szybkości erupcji o charakterze wybuchowym. Opracowano też i pomyślnie przetestowano system służący do automatycznego analizowania opadu popiołu wulkanicznego. Pełniejsza wiedza na temat dynamiki wulkanów zgromadzone w projekcie FUTUREVOLC pozwoli na skuteczniejsze przewidywanie skutków przyszłych erupcji. Europejskie centra kontroli ruchu lotniczego będą mogły pracować płynniej i pewniej.
Słowa kluczowe
Zagrożenia wulkaniczne, systemy monitorowania, erupcja, wulkan, FUTUREVOLC
