Eliminacja luki w dziedzinie leczenia chorób psychicznych w krajach o niskim i średnim dochodzie Systemy opieki zdrowotnej w krajach o niskim i średnim dochodzie nie spełniają potrzeb w zakresie zdrowia psychicznego populacji, którym mają służyć. Aby zmniejszyć tę lukę, finansowany ze środków UE projekt EMERALD skupiał się na budowaniu potencjału i generowaniu dowodów celem ulepszenia systemów opieki zdrowotnej. Zdrowie © EMERALD Chociaż systemy opieki zdrowotnej na całym świecie stoją w obliczu coraz większych wymagań i wyzwań, w krajach o niskim i średnim dochodzie (ang. low- and middle-income country, LMIC) znajdują się pod szczególną presją. W rzeczywistości wiele krajów LMIC doświadcza przejścia epidemiologicznego lub podwójnego obciążenia chorobami – w państwach tych poziom śmiertelności na skutek chorób zakaźnych oraz związanych z ciążą, opieką okołoporodową i żywieniem się nie zmniejsza, a chroniczne choroby niezakaźne, w tym zaburzenia psychiczne, występują coraz częściej. „Systemy opieki zdrowotnej w krajach LMIC nie spełniają potrzeb w zakresie zdrowia psychicznego populacji, którym mają służyć”, mówi Jose L. Ayuso-Mateos, psychiatra z Universidad Autonoma de Madrid w Hiszpanii, który uczestniczył w finansowanym ze środków UE projekcie EMERALD (Emerging mental health systems in low- and middle-income countries). „Przy założeniu, że zdrowie nie może istnieć bez zdrowia psychicznego, system opieki zdrowotnej nie może funkcjonować prawidłowo, jeśli nie jest w stanie chronić podstawowych praw i potrzeb zdrowotnych osób chorych i wrażliwych, co obejmuje również osoby chore psychicznie”. Mając to na uwadze, zespół projektu EMERALD dążył do poprawy zdrowia psychicznego w Etiopii, Indiach, Nepalu, Nigerii, RPA i Ugandzie. Aby to osiągnąć, skupiono się na budowaniu potencjału i generowaniu dowodów w celu ulepszenia systemów opieki zdrowotnej i poprawy usług z zakresu leczenia chorób psychicznych, co pozwoli na zmniejszenie luki w tym zakresie. Istotne ulepszenia Badacze z projektu wykazali, że chociaż konieczne jest rozszerzenie dostępu do zintegrowanej opieki psychiatrycznej w krajach LMIC, najpierw należy zbudować potencjał użytkowników usług i ich opiekunów, dostawców usług i badaczy w kraju. Rządy i darczyńcy mogą ułatwiać budowanie potencjału, wymagając zaangażowania użytkowników usług i opiekunów oraz zapewniając niezbędne zasoby. „Projekt EMERALD wykazał, że w ramach efektywnego planowania, kraje mogą skorzystać z oceny zasobów ludzkich i finansowych potrzebnych do rozszerzenia pakietu opartych na dowodach strategii opieki i zapobiegania najpowszechniejszym zaburzeniom psychicznym”, wyjaśnia Ayuso-Mateos. Wykorzystując nowy moduł do szacowania kosztów i wpływu skali usług w zakresie zdrowia psychicznego, naukowcy stwierdzili, że chociaż koszty są skromne w ujęciu bezwzględnym, są znacznie wyższe od obecnych przydziałów. Jednak wynikająca z tego poprawa stanu zdrowia jest znaczna. „Odkryliśmy, że integracja zdrowia psychicznego w systemie podstawowej opieki zdrowotnej (ang. primary health care, PHC) wymaga czegoś więcej niż tylko szkolenia technicznego i nadzoru nad świadczeniodawcami w zakresie wymaganych umiejętności klinicznych”, mówi Ayuso-Mateos. „Szkoleniu temu musi towarzyszyć wzmocnienie systemów podstawowych bloków PHC w celu wsparcia zintegrowanej opieki psychiatrycznej”. Według Ayuso-Mateos obejmuje to interwencje systemowe mające na celu wspieranie zintegrowanej, skoncentrowanej na pacjentach i współpracy kontynuacji opieki nad przewlekłymi chorobami i złożonymi schorzeniami na poziomie organizacyjnym. Ponadto wymaga interwencji w zakresie gotowości do pracy, które obejmują relacyjne zdolności przywódcze oraz umiejętności komunikacji klinicznej i radzenia sobie z emocjami. „Aby wspomóc ten proces, zespół projektu EMERALD opracował zestaw wskaźników, które można wykorzystać w rutynowych systemach informacji dotyczących zdrowia psychicznego w krajach LMIC do monitorowania świadczenia usług w zakresie zdrowia psychicznego w ramach podstawowej opieki zdrowotnej”, dodaje Ayuso-Mateos. „Wskaźniki te pokazują, że włączenie wskaźników do rutynowego monitorowania opieki psychiatrycznej w istniejących strukturach zarządzania informacjami o zdrowiu w krajach LMICS jest możliwe, przydatne i akceptowalne”. Namacalne wyniki Współpraca zespołu projektu EMERALD z użytkownikami usług z zakresu leczenia chorób psychicznych przyniosła namacalne wyniki. Przykładowo projekt przyczynił się do poprawy usług w Indiach i Nigerii oraz do utworzenia pierwszej organizacji reprezentującej użytkowników usług z zakresu zdrowia psychicznego w Etiopii. W Republice Południowej Afryki inicjatywa ta odegrała znaczącą rolę w opracowywaniu i wdrażaniu zintegrowanego zestawu wytycznych w zakresie opieki nad przewlekle chorymi w celu zapewnienia kompetencji klinicznych w diagnostyce i leczeniu chorób przewlekłych. W Nepalu wpisano leki psychotropowe na krajową listę leków nieodpłatnych, co zapewnia szerszy dostęp do leczenia. Słowa kluczowe EMERALD, zdrowie psychiczne, opieka zdrowotna, LMIC
