REMPARK: usamodzielnianie pacjentów i doskonalenie leczenia choroby Parkinsona
Ponad milion osób w Europie żyje obecnie z chorobą Parkinsona, a do roku 2030 spodziewane jest podwojenie się tej liczby w następstwie starzenia się populacji – według Europejskiego Stowarzyszenia Chorych na Chorobę Parkinsona. Projekt REMPARK ma przynieść ulgę chorym na Parkinsona i pomóc lekarzom w doskonaleniu leczenia. Naukowcy opracowują system medyczny dla pacjentów, który wykrywa i rejestruje na bieżąco stan motoryczny pacjenta i pomaga mu przywrócić niemal prawidłową motorykę. „Poza wspomaganiem pacjenta w radzeniu sobie z objawami choroby, system dostarcza także informacji zwrotnych lekarzowi, umożliwiając mu dokładniejsze obserwowanie jej przebiegu” – zauważa profesor Cabestany, koordynator projektu i członek Wydziału Inżynierii Elektronicznej Universitat Politècnica de Catalunya (UPC). Przywracanie rytmu chodu Kompletny system REMPARK składa się z czujnika do noszenia na wysokości pasa; smartfona pełniącego funkcję bramki wysyłającej i odbierającej informacje; serwera do odbioru danych i komunikacji z personelem medycznym; systemu bodźców dźwiękowych oraz z urządzenia do sensorycznej elektrostymulacji funkcjonalnej. Czujnik monitoruje stan motoryczny chorego w czasie rzeczywistym i jest w stanie rozpoznać charakterystyczne objawy choroby Parkinsona. Ocenia tak zwane dyskinezy stanu ON/OFF. „ON” oznacza, że chory jest w stanie poruszać się niemal prawidłowo, podczas gdy „OFF” sygnalizuje, że pacjent ma kłopoty z poruszaniem się, może odczuwać drżenie i inne mimowolne skurcze mięśni, które często występują w chorobie Parkinsona. W momencie kiedy chory zaczyna mieć trudności z płynnym poruszaniem się, w słuchawkach podłączonych do systemu pojawia się rytmiczne stukanie, podobne do rytmu wybijanego przez metronom. Dzięki temu systemowi wspomagania funkcji chodu, pacjent odzyskuje równowagę i może wykonywać codzienne czynności. Nieprzerwany dopływ informacji pod ręką Neurologowie widują swoich pacjentów zazwyczaj kilka razy w roku i przez to mają jedynie fragmentaryczny wgląd w stan pacjenta. System REMPARK stwarza neurologom możliwość wizualizacji i analizy przebiegu choroby. Sieć osobista typu BAN (Body Area Network) wysyła dane do serwera w chmurze za pośrednictwem smartfona pacjenta. Lekarz, który ma zdalny dostęp do tych informacji, może na ich podstawie ocenić stan pacjenta i monitorować przebieg choroby. Następnie, za pośrednictwem systemu, lekarz ma możliwość udzielenia pacjentowi wskazówek. „System wspomaga lekarzy w rozpoznawaniu tendencji” – wyjaśnia profesor Cabestany. „Mogą analizować dane z dowolnego przedziału czasu”. „Czujnik jest urządzeniem, które już teraz może być wykorzystywane do doskonalenia obserwacji pacjenta. Lekarze mogą w ten sposób oceniać przebieg choroby na przestrzeni całego dnia lub każdego innego okresu w warunkach ambulatoryjnych, podczas gdy chory prowadzi swój normalny tryb życia” – stwierdza prof. Cabestany. Dzięki danym zgromadzonym na podstawie analizy, neurologowie mogą odpowiednio dostosowywać schemat leczenia chorych, utrzymując się w ramach „okna terapeutycznego”, w którym pożądane skutki leczenia przeważają nad jakimkolwiek szkodliwym działaniem ubocznym. Taka dostępność informacji pomaga nie tylko lekarzom. „Kiedy chorzy wiedzą, ile czasu byli w stanie ON/OFF, mogą nauczyć się lepiej radzić sobie z objawami choroby, wprowadzając korekty w codziennym rozkładzie zajęć lub w swoim otoczeniu” – zauważa profesor Manuel Moreno, współpracownik profesora Cabestany’ego z Wydziału Inżynierii UPC. Powiadomienia Jeżeli chory będzie mieć trudności nie zdając sobie z nich sprawy, system może wysłać wiadomość na smartfona pacjenta, aby ten zyskał większą świadomość stanu swojego ciała i mógł odpowiednio zareagować. W sytuacji nagłej, na przykład w razie upadku, system może powiadomić rodzinę pacjenta, lekarza lub centrum łączności. Projekt REMPARK, realizowany od 1 listopada 2011 r. do 30 kwietnia 2015 r., otrzymał dofinansowanie ze środków UE w wysokości 3,3 mln EUR. W jego ramach prowadzone były – od września 2014 r. przez kilka miesięcy – badania w warunkach ambulatoryjnych z udziałem 43 pacjentów z czterech ośrodków medycznych w Hiszpanii, Irlandii, Izraelu i Włoszech. Link do strony internetowej projektu
Słowa kluczowe
Choroba Parkinsona, osobisty system medyczny, dyskineza, Europejskie Stowarzyszenie Chorych na Chorobę Parkinsona, system wspomagania funkcji chodu, okno terapeutyczne, UE, CORDIS