Znaczenie mleka w historii Europy
W projekcie "Lactase persistence and the cultural history of Europe" (LECHE) udało się zrealizować szereg ważnych celów naukowych i edukacyjnych. Wspólnie ze szkolonymi badaczami grupa przeprowadziła owocną dyskusję na temat wczesnej historii produktów mlecznych oraz znaczenie używania mleka. Uczestnicy projektu koncentrowali się na utrzymaniu wydzielania laktazy, cechy genetycznej, której prawdopodobnie pozbawieni byli rolnicy epoki neolitu. Utrzymanie wydzielania laktazy to zdolność organizmu do ciągłego wytwarzania enzymu laktazy, który pomaga trawić zawartą w mleku laktozę. Kluczową jest kwestią jest tu to, czy mleko było ważnym elementem diety przed udomowieniem zwierząt gospodarskich, czy też nabrało na znaczeniu dopiero po rozwinięciu się hodowli bydła w Europie (rewolucja produktów wtórnych). Łącznie 13 europejskich organizacji przeszkoliło 13 doktorantów oraz objęło opieką dalszych 2 dwoje świeżo upieczonych doktorów — po 1 z Danii, Francji, Irlandii i Holandii, 2 w Szwecji, 3 w Niemczech oraz 4 w Zjednoczonym Królestwie. Partnerzy projektu specjalizują się w takich dziedzinach, jak analiza dawnego DNA, dawne związki organiczne oraz klasyczna archeologia i osteologia. Studenci pochodzili zarówno z UE, jak i innych regionów świata, a szkolenia obejmowały szkoły letnie, warsztaty i konferencje. Łącząc dane z różnych dziedzin badanych w ramach projektu, udało się uzyskać odpowiedź na podstawowe pytanie naukowe i wykazać, że utrzymanie się wydzielania laktazy ewoluowało wspólnie z upowszechnianiem się rolnictwa. Wszystkie ustalenia wskazują, że mleko było ważnym produktem od wczesnych faz neolitu, w kontekście czego badacze uznali, że rewolucja produktów wtórnych miała mniejsze znaczenie, niż wcześniej przypuszczano. Dzięki projektowi powstało 12 prac naukowych, szereg artykułów opublikowanych w czasopismach oraz książka pt. "May contain traces of milk – Investigating the role of dairy farming and milk consumption in the European Neolithic". Publikację tę można pobrać z internetu w formacie PDF. Do interesujących ustaleń należy odkrycie, że mleko było używane w Afryce saharyjskiej od piątego tysiąclecia p.n.e. że sery wytwarzano w Europie w szóstym tysiącleciu p.n.e. oraz że migracje były czynnikiem napędzającym rozwój rolnictwa na kontynencie europejskim. Do innych osiągnięć projektu LECHE należą dwie szkoły letnie, trzy warsztaty, dwie konferencje branżowe, różne interakcje i wizytacje oraz dwie konferencje międzynarodowe. Kilkoro doktorantów z powodzeniem ukończyło studia i pracuje obecnie w innych zespołach badawczych. Wszyscy uczestnicy zostali przeszkoleni z zakresu najnowszych technologii archeometrycznych, a także komunikacji, zarządzania i pozyskiwania funduszy.
Słowa kluczowe
Mleko, szkolenie, rewolucja w zakresie wtórnych produktów, utrzymanie wydzielania laktazy, hodowla bydła