Skuteczne odzyskiwanie fosforu z produktów ubocznych przemysłu spożywczego
Obecne praktyki rolne w dużym stopniu opierają się na surowcach zewnętrznych, takich jak nawozy mineralne i substancje chemiczne, których rolą jest zapewnienie intensywnej produkcji rolnej. Agroekologiczne metody uprawy ziemi umożliwiające odzyskiwanie i recykling krytycznych składników odżywczych i bioenergii stanowią atrakcyjną i bezpieczniejszą alternatywę w obliczu coraz powszechniejszych obaw dotyczących nawozów importowanych i chemikaliów stosowanych w produkcji żywności. Celem projektu REFERTIL (Improvement of comprehensive bio-waste transformation and nutrient recovery treatment processes for production of combined natural products) było przekształcenie lokalnych odpadów organicznych i strumieni produktów ubocznych przemysłu spożywczego w bezpieczny biowęgiel i produkty kompostowe wyprodukowane zgodnie z regułami konkurencyjnego rynku i ekonomii. Opracowany biowęgiel z kości zwierzęcych (Animal Bone bioChar — ABC) to pochodzących z recyklingu organiczny nawóz typu P, wytworzony ze zmielonych kości zwierzęcych klasy spożywczej, o wysokiej gęstości substancji odżywczych (30% P2O5) i zawierających czysty fosfor. ABC zaprojektowano w taki sposób, aby był niedrogi i ekologiczny oraz spełniał ścisłe wymagania przepisów UE/MS w zakresie bezpieczeństwa żywności. Ochrona zdrowia ludzkiego i środowiska były szczególnie istotnymi kwestiami podczas tworzenia bezpiecznego produktu ABC. Wysoką jakość produktu uzyskano, spełniając surowe wymogi dotyczące kryteriów jakości i bezpieczeństwa oraz szczegółowych analiz zrównoważoności kompostu i biowęglowego materiału wsadowego. W celu potwierdzenia wydajności ABC przeprowadzono zakończone pomyślnie próby terenowe w kilku krajach Europy. Ponadto zastosowanie zaawansowanej technologii pirolizy 3R pozwoliło na wytwarzanie produktu przy zerowych emisjach, a także na uzyskanie produktu odznaczającego się bezpieczeństwem wytwarzania, efektywnością i konkurencyjnością rynkową. Wszystkie opracowane w projekcie REFERTIL produkty ABC mają wysoką, w pełni kontrolowaną jakość i są całkowicie bezpieczne podczas stosowania w różnorodnych warunkach klimatycznych, glebowych i ogrodniczych, a ponadto mogą być używane jako specyficzne adsorbenty. W większości zastosowań ABC wytwarzany jest w postaci BIO-NPK. Uczestniczący w projekcie REFERTIL badacze i inżynierowie przygotowali także wspólnie obszerne materiały pomocnicze do weryfikacji rozporządzenia w sprawie nawozów (Wniosek dotyczący rozporządzenia określającego zasady udostępniania na rynku produktów nawozowych z oznakowaniem CE, COM(2016)157). Ta harmonizacja unijnych przepisów przyczyni się do wprowadzenia rozwiązań z zakresu gospodarki obiegowej, zmierzających do recyklingu i wtórnego wykorzystania produktów ubocznych przemysłu rolnego i spożywczego oraz zwiększenia poczucia pewności rolników używających bogatych w substancje odżywcze biofosforanowych produktów ABC do produkcji środków spożywczych i pasz. Zespół projektu uzyskał także informacje na temat żywotności rynkowej oraz dane naukowe mające posłużyć do ustanowienia celów w zakresie organicznych produktów ubocznych i recyklingu bioodpadów, co ułatwi decydentom weryfikację przepisów UE w sprawie nawozów sztucznych. Tym samym w ramach projektu REFERTIL zostały opracowane i zdefiniowane ulepszone kryteria jakości i bezpieczeństwa kompostu/biowęgla. Choć testy terenowe dowiodły wysokiej dojrzałości technologicznej rozwiązań REFERTIL, to budowa przemysłowego zakładu odzyskiwania i recyklingu fosforu ABC wymaga dodatkowych inwestycji. Projekt REFERTIL może potencjalnie przyczynić się do zmniejszenia importu fosforanowych nawozów mineralnych o nawet 20% (ok. 500 000 t/rok P2O5), dzięki stworzeniu bezpiecznego i niedrogiego alternatywnego rozwiązania. Prace te wnoszą istotny wkład w realizację działań UE na rzecz stworzenia zachęt do budowy gospodarki obiegowej, a jednocześnie przyczyniają się do zmniejszenia śladu węglowego oraz zużycia importowanych nawozów mineralnych o wysokiej zawartości metali ciężkich. Dodatkowo zaś pomagają w poprawie bezpieczeństwa żywności i zaopatrzenia w nią. Efektem powinno być również wzmocnienie unijnej gospodarki biologicznej, a szczególnie sektora ogrodnictwa, wytwarzającego świeże owoce i warzywa organiczne.
Słowa kluczowe
Odpady organiczne, strumienie produktów ubocznych, biowęgiel, kompost, fosfor, nawozy, REFERTIL
