Kolejne osiągnięcia asterosejsmologów
Podstawowe zasady asterosejsmologii są podobne do reguł ustalonych przez sejsmologów zajmujących się Ziemią. Różne rodzaje drgań – wywoływanych przez turbulencje lub grawitację – docierają na różne głębokości wnętrza gwiazdy. Obserwowane widmo częstotliwości, gdy je dokładnie przeanalizować, może dostarczyć informacji na temat wnętrza gwiazdy. Badanie tych pulsacji to jedyny sposób na poznanie struktury wewnętrznej gwiazd z dużą dokładnością. W ciągu ostatnich dziesięciu lat dzięki misjom kosmicznym, takim jak teleskop Keplera obserwujący setki gwiazd pod kątem zmian ich jasności, byliśmy świadkami rewolucji w asterosejsmologii. Nowa misja sondy Gaia należącej do Europejskiej Agencji Kosmicznej pozwoli ją kontynuować, zapewniając bezprecedensowe możliwości badania gwiazd znajdujących się poza polem widzenia teleskopu Keplera. Rosnąca ilość danych sejsmicznych gromadzonych podczas misji kosmicznych i obserwacji naziemnych otwiera wiele nowych możliwości, które z pewnością zostaną dostrzeżone przez szeroką społeczność naukową. W ramach projektu SPACEINN (Exploitation of space data for innovative helio- and asteroseismology) naukowcy połączyli siły, chcąc w pełni wykorzystać potencjał naukowy tych zbiorów danych asterosejsmologicznych. Zespół opracował nowe narzędzie programowe o nazwie Asteroseismic Inference on a Massive Scale (AIMS) zdolne do określania podstawowych parametrów gwiazd w drodze analizy dużej liczby obiektów gwiazdowych. Narzędzie to bazuje na modelach ewolucyjnych stworzonych przy użyciu innego narzędzia. Program potrafi również dopasować parametry modelu do poszczególnych częstotliwości oscylacji lub właściwości spektroskopowych, takich jak temperatura efektywna, grawitacja na powierzchni, prędkość mikroturbulencji czy prędkość rotacji. Innym nowo powstałym narzędziem jest system InversionPipeline do wielokrotnej inwersji referencyjnych modeli ewolucji gwiazd wybranych z różnych układów. Zespół SPACEINN stworzył też oprogramowanie do obliczania częstotliwości oscylacji typu słonecznego w modelach atmosfery 3D „nałożonych” na modele 1D wnętrza gwiazd. Program ten pozwoli lepiej poznać naturę niepożądanych zakłóceń częstotliwości modowych powodowanych przez warstwy powierzchniowe, których modelowanie nie jest łatwe. Badacze opublikowali katalogi asterosejsmiczne zawierające wykaz podstawowych właściwości gwiazd typu słonecznego, odkrytych podczas misji Kepler i K2 prowadzonych przez NASA, jak również listę wyznaczników aktywności tych gwiazd typu słonecznego, dla których przeprowadzono pomiary asterosejsmiczne. Dotychczas w czasopismach naukowych ukazało się 14 artykułów. Realizacja projektu SPACEINN z pewnością przyczyni się do lepszego poznania struktury, ewolucji i aktywności Słońca i innych gwiazd oraz do wykorzystania danych sejsmicznych przez badaczy spoza grupy fizyków zajmujących się gwiazdami.
Słowa kluczowe
Gwiazdy pulsujące, asterosejsmologia, wnętrze gwiazd, Europejska Agencja Kosmiczna, SPACEINN
