Przewidywanie miażdżycy
Miażdżyca polega na osadzaniu się tłuszczy i włóknika na ścianach tętnic. Proces ten przez wiele lat pozostaje bezobjawowy. Objawy pojawiają się zwykle, gdy miażdżyca jest już zaawansowana i towarzyszą jej choroby układu krwionośnego. Obecnie nie istnieją markery do wczesnego wykrywania miażdżycy w rutynowej praktyce klinicznej. Podczas finansowanego przez UE projektu COMBI-BIO (Development of combinatorial biomarkers for subclinical atherosclerosis) starano się sprostać pilnemu zapotrzebowaniu na strategię przewidywania i wczesnego rozpoznawania tej choroby. W tym zaplanowanym na dwa lata projekcie uczestniczyli światowej klasy eksperci z dziedziny kardiologii, biostatystyki, bioinformatyki, fenotypowania metabolicznego i chorób układu krążenia z czterech krajów europejskich i USA. Badacze oceniali skład małocząsteczkowych metabolitów w ludzkiej surowicy, aby zidentyfikować biomarkery miażdżycy subklinicznej. W projekcie COMBI-BIO wykorzystano istniejące kohorty epidemiologiczne pacjentów z Wielkiej Brytanii, Holandii i USA, aby przeanalizować łącznie 8000 próbek surowicy. W przypadku każdego pacjenta ocena obejmowała dwa wskaźniki choroby tętnic na etapie bezobjawowym: zwapnienie tętnic wieńcowych (CAC) i grubość kompleksu intima–media (IMT). W badaniu oceniane były też inne istotne dane, takie jak wiek, płeć, pochodzenie etniczne, palenie tytoniu, ciśnienie tętnicze krwi, cholesterol LDL i HDL, terapia lekowa wysokiego ciśnienia krwi, lipidy, historia przebytej cukrzycy. Podczas fenotypowania metabolicznego korzystano z połączenia protonowej spektroskopii magnetycznego rezonansu jądrowego (NMR) i ultrasprawnej chromatografii cieczowej (UPLC) sprzężonej ze spektrometrią mas (MS). Wykorzystano wiele różnych metod, w tym chemometryczną analizę wielu zmiennych i korelacje z danymi uzyskanymi w badaniu asocjacyjnym całego genomu. Zastosowano również szereg technik eksperymentalnych w celu scharakteryzowania nowo odkrytych sygnałów metabolicznych i zidentyfikowania nieznanych metabolitów. Uzyskane informacje stanowią jeden z największych, spójnych zestawów danych dotyczących fenotypu metabolicznego, jakie kiedykolwiek zebrano. W ramach analizy ujawniono znaczący związek wielu biomarkerów metabolicznych z CAC i IMT, oraz powiązano je ze znanymi czynnikami ryzyka chorób serca. W badaniu uwzględniono profile spektroskopowe około 300 próbek surowicy od osób, u których później wystąpił zawał mięśnia sercowego lub udar. Przy pomocy dwutorowego podejścia, obejmującego odkrywanie i walidację oraz podejścia NMR i MS, badacze z projektu COMBI-BIO przeanalizowali nowe biomarkery metaboliczne subklinicznej postaci miażdżycy. Wyniki badania mogą potencjalnie pogłębić wiedzę na temat szlaków chorobowych i przyczynić się do postępów w klinicznych metodach wczesnego rozpoznawania miażdżycy i jej leczenia.
Słowa kluczowe
Miażdżyca tętnic, choroba układu krążenia, biomarkery prognostyczne, subkliniczny, fenotypowanie metaboliczne
