Aby tereny zdegradowane stały się zielone
Tereny zdegradowane znajdują się głównie na obszarach miejskich i są niewykorzystywane lub wykorzystywane w niewielkim stopniu w rezultacie skażenia będącego wynikiem wcześniejszego użytkowania. Zarządzanie i rekultywacja takich terenów jest ważnym elementem europejskiej polityki na rzecz ograniczenia eksurbanizacji. Finansowany ze środków UE projekt HOMBRE (Holistic management of brownfield regeneration) miał na celu zmianę sposobu zarządzania terenami zdegradowanymi. Złożone z 14 podmiotów konsorcjum starało się zminimalizować koszty ponownego wykorzystania terenów zdegradowanych, a jednocześnie zmaksymalizować korzyści z niego płynące. Zespół zaplanował opracowanie metod i technologii oceny zrównoważonego zarządzania. Cztery cele objęły zbadanie przyczyn powstawania terenów zdegradowanych, rozwiązań w zakresie ich długoterminowego użytkowania oraz udoskonalenia procedur i planowania. Konsorcjum rozdzieliło koncepcje cykli gospodarowania gruntami od cykli użytkowania gruntów, gdyż przebiegają one zgodnie z odmiennymi harmonogramami. Uczeni zaproponowali sposoby na użycie obu cykli wspólnie, tak aby skrócić czas, przez który grunt pozostanie niewykorzystany. Rozwiązanie to oparto na nowych metodach umożliwiających identyfikację wskaźników wczesnego ostrzegania. Badacze stwierdzili, że pełniejsza wiedza na temat korzyści płynących z wykorzystania terenów zdegradowanych pozwoliłaby pokonać bariery dotyczące zarządzania. Następnie opracowano narzędzia ilustrujące potencjał terenów zdegradowanych, co pomogło w przygotowaniu planów zagospodarowania i ponownego zagospodarowania obszarów miejskich. Wśród narzędzi tych znalazły się metody badania efektów synergii między wycofywaniem z użytkowania, remediacją a zagospodarowaniem terenu. Naukowcy stworzyli moduły technologiczne, które pozwalają na określenie terenów zdegradowanych o największym potencjale. Moduły te umożliwiły też zilustrowanie opcji zagospodarowania, a także ogólnej potencjalnej wartości danego terenu. Zasady te przedstawiono w trzech studiach przypadków. Opracowano też system pomagający w podejmowaniu decyzji dotyczących zmiany przeznaczenia i ponownego wykorzystania gruntów w celu poprawy ich zrównoważoności i wartości. W systemie zastosowano proste narzędzia pomagające decydentom w określeniu, jaka działalność może być prowadzona na danym terenie, a także jakie mogą być tego konsekwencje. Konsorcjum przeprowadziło szczegółową analizę dotyczącą połączenia wprowadzenia zieleni na terenie zdegradowanym z polepszeniem jakości gleby. Najważniejszym działaniem informacyjnym przeprowadzonym w ramach projektu była konferencja z 2014 r., która pomogła zacieśnić współpracę z innymi projektami unijnymi. Ponadto zespół przygotował biznesplan oraz różne materiały i moduły e-learningowe. Projekt HOMBRE pomógł w realizacji założeń UE dotyczących spowolnienia rozrostu miast dzięki umożliwieniu wykorzystania zdegradowanych terenów do nowych celów.
Słowa kluczowe
Tereny zdegradowane, skażenie, eksurbanizacja, gospodarowanie gruntami
