Zaawansowane technologie detekcyjnych do akceleratorów w europejskich infrastrukturach badawczych
Finansowany przez UE projekt AIDA (Advanced European infrastructures for detectors at accelerators) zrzeszył 80 instytutów z 23 krajów, w tym 38 beneficjentów oraz szereg partnerów stowarzyszonych, aby opracować zaawansowaną infrastrukturę i technologie detekcji do akceleratorów cząstek przyszłości, zgodnie z założeniami europejskiej strategii na rzecz fizyki cząstek. Projekt oparto na trzech głównych działaniach: tworzeniu sieci kontaktów, wspólnych badaniach i dostępie transnarodowym. W ramach tworzenia sieci kontaktów przyjrzano się powszechnie używanym narzędziom programowym w dziedzinie geometrii detektora, osiowania i rekonstrukcji oraz popularnej mikroelektronice i integracji systemowej do detektorów przyszłości, a także stworzono nowe narzędzia, które są obecnie powszechnie stosowane przez społeczność HEP i nie tylko, ze względu na ich zastosowanie w medycynie i wulkanologii. Aby umocnić nowe partnerstwa z europejskim sektorem detekcyjnym, zorganizowano 7 wydarzeń dla przedstawicieli środowiska akademickiego i przemysłowego, które przyciągnęły ponad 100 firm. Powstało narzędzie interaktywne do analizy różnych technologii przy użyciu publikacji i patentów, które jest obecnie wykorzystywane przez HEP i Wspólne Centrum Badawcze (JRC). W ramach dostępu transnarodowego blisko 700 badaczy przeprowadziło ponad 200 projektów w europejskich placówkach testowania wiązek i promieniowania (CERN, DESY, JSI, UCL, KIT), które zaowocowały ponad 120 publikacjami. Wspólne działania badawcze skupiły się na unowocześnianiu linii testowania wiązek i promieniowania (np. nowa infrastruktura charakterystyki linii wiązki w Frascati; nowa placówka badania promieniowania protonowego i promieniowania gamma w CERN), a także przekazaniu do eksploatacji precyzyjnego teleskopu do śledzenia wiązki. W ramach usługi dla użytkowników udostępniono wspólne systemy pozyskiwania danych i internetową bazę danych dotyczących kwalifikowania komponentów po promieniowaniu. Na koniec w ramach projektu AIDA przeprowadzono ocenę i scharakteryzowano innowacyjne nowe konstrukcje detektorów HEP (precyzyjne detektory pikselowe, gazowe i krzemowe przyrządy śledzące, kalorymetry wysokiej ziarnistości), z korzyścią dla europejskiej społeczności zainteresowanej działaniami badawczo-rozwojowymi w dziedzinie detektorów. Tego typu działania w ramach AIDA podniosą poziom doskonałości europejskiej społeczności zajmującej się detekcją oraz umocnią jej wiodącą pozycję w poważnych eksperymentach HEP. Poza bezpośrednim wpływem na europejski sektor badawczy i przemysłowy w dziedzinie detekcji, projekt AIDA ma pośredni wpływ na ogół społeczeństwa. W działaniach projektu AIDA udział wzięło 78 doktorantów, którzy częściowo mieli swój udział w tworzeniu technologii, a oprogramowanie opracowane w ramach projektu (ASIC, czujniki CMOS, Geant4) może być wykorzystane w zastosowaniach wykraczających poza fizykę cząstek, np. w aparaturze medycznej, monitorowaniu środowiska i nauce o kosmosie.
Słowa kluczowe
Fizyka wysokich energii, detektory, infrastruktury badawcze
