Osady nadbrzeżne kiedyś i dziś
Tereny nadbrzeżne już w czasach prehistorycznych stanowiły ośrodki osadnictwa. W obliczu zagrożenia wzrostem poziomu mórz dokładne poznanie terenów nadbrzeżnych jest dziś szczególnie ważne. Badania z zakresu nauk społecznych i archeologii mogą wspomóc osiągnięcie tego celu. W ramach finansowanego ze środków UE projektu ESCOPES (Evolving spaces: Coastal landscapes of the Neolithic in the European land ends) zajęto się tą tematyką poprzez dwuczęściowy program badań i zarządzania dziedzictwem kulturowym. Przyjęto założenie wypracowania nowego spojrzenia na powstawanie i dynamikę europejskich regionów nadbrzeżnych od neolitu po wczesną epokę brązu (od 4500 do 2200 r. p.n.e.). Drugim celem było stworzenie zestawu narzędzi do oceny stopnia narażenia obiektów archeologicznego dziedzictwa kulturowego w obszarach nadbrzeżnych oraz do zarządzania takim narażeniem. Prowadzono prace terenowe w trzech najdalej wysuniętych na zachód regionach Europy oraz badania z użyciem geograficznych technik informacyjnych i fotogrametrii. Pierwszym znaczącym osiągnięciem było dostarczenie danych wspomagających ważne międzynarodowe badania nad architekturami monumentów prehistorycznych. W ramach tego etapu przeprowadzono analizę poszczególnych przedmiotów badań projektu. Kluczowy wkład projektu ESCOPE obejmował nowe metodologie analizowania i monitorowania procesów niszczenia nadbrzeżnych stanowisk archeologicznych. Zastosowano między innymi technikę fotogrametryczną krótkiego zasięgu Structure from Motion (SfM). Zastosowanie tej techniki do wspomagania decyzji będzie mieć znaczenie zarówno dla badaczy, jak i decydentów politycznych. Badacze stworzyli również międzynarodową sieć instytucji. Efektem tych prac było kilka publikacji i przedsięwzięć badawczych. Aby zaangażować społeczeństwo w prowadzone badania, podjęto inicjatywę Guidoiro Dixital. Idea polegała na zbieraniu rejestrowanych przez osoby prywatne zdjęć i filmów z badanych stanowisk, analizowaniu materiałów i publicznym udostępnianiu informacji o wynikach tych analiz. Prace projektu ESCOPE pozwoliły rozwijać techniki badań nad prehistorycznymi stanowiskami architektury monumentalnej. Przy okazji wypracowano nowe metody i narzędzia wspomagające podejmowanie decyzji politycznych.
Słowa kluczowe
Epoka brązu, tereny nadbrzeżne, archeologia, neolit, zarządzanie dziedzictwem kulturowym
