Pradawne osady dostarczają nowych danych o polu geomagnetycznym
Celem projektu PALEOCLAK (Paleomagnetic applications for dating and identifying Holocene climate variability in southwestern Europe and Azores Islands as recorded by lake sediments) było rozwijanie wykorzystania techniki paleomagnetycznej i techniki pola magnetycznego otoczenia. Nowe, wiarygodne dane mają kluczowe znaczenie dla uzyskania szczegółowej rekonstrukcji pola magnetycznego Ziemi. Dlatego też w projekcie PALEOCLAK opracowano technikę datowania paleomagnetycznego opierającą się na rozpoznawaniu zmian w kierunku i natężenia pola magnetycznego Ziemi oraz w zapisie osadów. Głównym rezultatem było utworzenie nowego regionalnego europejskiego modelu intensywności pola magnetycznego dla ostatnich tysiącleci, zapewniającego ulepszoną rekonstrukcję wcześniejszych wahań intensywności pola geomagnetycznego. Badanie wykazało także, że istniej konieczność ustanowienia preselekcji danych wysokiej jakości w celu uzyskania dokładnego opisu pola magnetycznego w przeszłości. Pozyskano nowe zestawy danych o polu magnetycznym otoczenia z osadów różnych jezior na Półwyspie Iberyjskim i Azorach. Dane te wykorzystano do identyfikacji różnic paleośrodowiskowych w zakresie typu, koncentracji i wielkości ziaren minerałów magnetycznych. Porównując parametry magnetyczne z innymi dostępnymi danymi sedymentologicznymi, geochemicznymi i biologicznymi naukowcy byli w stanie ocenić niezawodność parametrów magnetycznych jako danych zastępczych dla zmienności klimatu holocenu i działalności człowieka. Badanie środowiska magnetycznego przeprowadzono na rdzeniu osadów z późnego plejstocenu-holocenu, pobranym z jeziora Sanabria i z różnych skał jego zlewni w północno-zachodniej Hiszpanii. Uzyskano w ten sposób nowe informacje na temat ewolucji klimatu północno-zachodniej części Półwyspu Iberyjskiego w czasie ostatniej deglacjacji. W osadach z jeziora zaobserwowano gwałtowną zmianę właściwości magnetycznych w okresie od 13 do 12,6 tysiąca lat wstecz oraz subtelniejsze zmiany w danych magnetycznych skał około 14 tysięcy lat wstecz. Potwierdza to hipotezę szybkiego zlodowacenia zlewni jeziora Sanabria, wywnioskowaną z poprzednich badań osadów, geochemii i geomorfologii jeziora. Nowe, wiarygodne dane mają kluczowe znaczenie dla uzyskania szczegółowej rekonstrukcji pola magnetycznego Ziemi. Technika datowania paleomagnetycznego opracowana w ramach projektu PALEOCLAK umożliwi zatem opracowanie dokładnych modeli wieku wysokiej rozdzielczości, w których można prawidłowo określić odpowiedzi paleośrodowiskowe na czynniki klimatyczne i antropogeniczne.
Słowa kluczowe
Złoża jeziora, holocen, PALEOCLAK, geomagnetyczny, paleomagnetyczny, zapisy osadów, model intensywności pola geomagnetycznego, dane zastępcze, jezioro Sanabria, geochemia, geomorfologia
