Nowa metodologia pozwalająca lepiej zrozumieć złożoną współzależność między człowiekiem a środowiskiem w regionach suchych
Stożki napływowe, trójkątne złoża żwiru, piasku, a nawet drobniejszych osadów często występujące na pustyniach, zwykle powstają, gdy płynąca woda wchodzi w interakcję z górami, wzgórzami lub kanionami. Od społeczności wiejskich po miejskie, ludzie doskonale rozwijali się w tak zróżnicowanym środowisku. Stosując podejścia skali makro nie można jednak w pełni rozumieć roli, jaką lokalna i regionalna dynamika odgrywa w takich nadmiernie eksploatowanych środowiskach. Aby zbadać to zagadnienie, finansowany przez UE projekt MISSED (Studying micro-scale socio-ecological development in marginal zones: An integrated methodology) miał na celu badanie stożków napływowych występujących głównie w obszarach suchych i na pustyniach Azji Środkowej. Prace koncentrowały się na delcie rzeki Murghab w Turkmenistanie. Partnerzy projektu ustalili trzy kluczowe cele badawcze: ocena stopnia, w jakim identyfikacja i ocena przeszłych i teraźniejszych mikrośrodowisk jest możliwa; ustalenie zakresu, w jakim można zidentyfikować zmienne i niejednorodne aspekty lokalnej zmiany społeczno-ekologicznej w śródlądowych obszarach suchych; oraz zrozumienie lokalnej koewolucji praktyk antropogenicznych i środowiskowych. Aby zrealizować te cele, zespół projektu MISSED połączył analizę teledetekcyjną, geoarcheologię i paleogeografię, by stworzyć modele społeczno-ekologiczne. Zespół wykorzystał wysokorozdzielcze zdjęcia wielospektralne w połączeniu z cyfrowymi modelami wysokościowymi, w celu zidentyfikowania potencjalnych obszarów mikrośrodowiskowych. Pozwoliło to przeprowadzić badanie geoarcheologiczne, aby zidentyfikować podpowierzchniową charakterystykę gleb i osadów aluwialnych. Zastosowane przez zespół MISSED innowacyjne, wielodyscyplinarne podejście umożliwiło zbadanie zmian w krajobrazie, jakie zaszły w długim horyzoncie czasowym i stworzenie modelu społeczno-ekologicznego dla delty rzeki Murghab. Wyniki pokazują, że w epoce holocenu ludzie zamieszkiwali i eksploatowali obszary stożka napływowego delty rzeki Murghab, a w szczególności zróżnicowany krajobraz kanałów, obszarów podmokłych, takyrów i wydm. Dzięki badaniom systemów aluwialnych i delt rzecznych, projekt MISSED dostarczył nowej wiedzy na temat tych obszarów marginalnych i kształtowania środowiska naturalnego przez lokalne populacje pomimo ciągłych zagrożeń dla równowagi społeczno-ekologicznej.
Słowa kluczowe
Stożki napływowe, rozwój społeczno-ekologiczny, MISSED, strefy marginalne