Znaczenie rytmu i synchronizacji w zaburzeniach mowy
Rytmiczny wzorzec dźwięku pomaga w tworzeniu oczekiwań u słuchacza, przez co lepiej przetwarza on informacje i koordynuje działania. Łatwiej wykrywa np. zmiany w sygnale dźwiękowym, dzięki czemu możemy wspólnie śpiewać, tańczyć, muzykować i poruszać się. Uczestnicy projektu PREDICTSPEECH (Predictable rhythm in speech - Benefits for perception and production) przebadali osoby z zaburzeniami mowy i bez nich. Przyjmując wszechstronne podejście, obejmujące badanie zagadnień językowych oraz związanych z rytmem, zespół zbadał warunki, w których przewidywalne wzorce rytmiczne w mowie polepszają percepcję i tworzenie mowy. Uczestnicy projektu PREDICTSPEECH zbadali rytm mowy wykraczając poza sferę fonetyki/lingwistyki. Badanie dotyczyło funkcji komunikacyjnych i związku z innymi zachowaniami rytmicznymi u ludzi – na przykład w dziedzinie muzyki lub motoryki. Skupiono się na języku niemieckim i francuskim (o dwóch istotnych typach rytmu wśród języków europejskich). Zespół zbadał, jak mówcy/słuchacze koordynują działania w odniesieniu do przewidywalnych wzorców rytmicznych. Celem było określenie, jak służy to funkcjom komunikacyjnym, takim jak przetwarzanie języka i płynność mowy – zarówno w przypadku osób "zdrowych", jak i jąkających się. Serie eksperymentów dostarczyły ważnych informacji, z których wiele jest prawdopodobnie pierwszymi dowodami na pewne zjawiska. Naukowcy odkryli istotne różnice między niemieckimi i francuskimi słuchaczami, a wyniki pokazały, że akcenty i specyficzna dla języka implementacja fonetyczna są kluczowe dla koordynacji słuchu i motoryki z mową. Jeden z eksperymentów umożliwił zbadanie związku między mową a ogólnymi funkcjami motorycznymi (np. chodzeniem). Wyniki potwierdziły, że nawet motoryka duża jest związana z rytmicznymi procesami mowy. Inne odkrycia eksperymentalne dostarczają dowodów na mechanizmy rytmicznego ułatwiania przetwarzania mowy, indukowane przez sygnały niewerbalne/muzyczne. Biorąc pod uwagę rolę procesów rytmicznych w zaburzeniach mowy, uczestnicy projektu PREDICTSPEECH przebadali dzieci, nastolatków i osoby dorosłe, które się jąkają. Eksperymenty dotyczące ich umiejętnościach rytmicznych potwierdziły hipotezę, że jąkanie jest związane z deficytem synchronizacji i wiąże się również z deficytami rytmiki w domenie niewerbalnej. Odkrycia powinny również posłużyć w przypadku innych zaburzeń mowy, które wykazują związek z synchronizacją (np. dysleksja, apraksja). Prace i wyniki projektu mają praktyczne znaczenie dla terapii mowy oraz uczenia się języka. Są one również istotne w takich dyscyplinach, jak fonetyka, psycholingwistyka, nauka o ruchu i neuronauka kognitywna.
Słowa kluczowe
Zaburzenia mowy, przewidywalny rytm, PREDICTSPEECH, wzorce rytmiczne, funkcje komunikacyjne, jąkanie się