Skaczące DNA pomoże badać przerzuty
Rak jelita grubego jest drugą co do częstości przyczyną zgonów związanych z chorobą nowotworową, głównie z powodu zaawansowania przerzutów. Aby komórki mogły dokonać inwazji na inne tkanki, muszą przezwyciężyć etap limitujący, jakim jest uzależnienie od zakotwiczenia. Coraz więcej danych wskazuje, że podobnie jak w przypadku inicjacji choroby nowotworowej, istnieje wiele genów kodujących sprzyjające przerzutom lub przeciwdziałające im białka lub niekodujące transkrypty RNA (ncRNA). Badanie mechanizmów molekularnych inicjacji przerzutów i ich rozwoju może przyczynić się do opracowania nowych terapii celowanych. Zakres finansowanego przez UE projektu TRANSPOSON GET NCRNA (Transposon based forward genetic screen for the identification of ncRNAs involved in colorectal cancer metastasis) obejmował identyfikację ncRNA przyczyniających się do przerzutowania raka jelita grubego. W tym celu naukowcy opracowali innowacyjne narzędzia mutagenezy na bazie transpozonów: elementów DNA, które mogą zmienić swoje położenie w genomie. To narzędzie umożliwiło genetyczne badania przesiewowe komórek raka jelita grubego u człowieka w kierunku właściwości sprzyjających powstawaniu przerzutów. Korzystając ze zmodyfikowanego oznaczenia oporności na anoikis badacze wyselekcjonowali komórki, które przeżyły mimo braku zakotwiczenia i przeanalizowali mutacje w ich genach ncRNA. Badacze odkryli nieznany dotąd mechanizm molekularny, w którym uczestniczy gen kodujący białko i ncRNA o dużym znaczeniu dla przeżycia komórki. Dalsze badania z wykorzystaniem próbek od pacjentów i modeli przedklinicznych pomogą naświetlić rolę tego genu w przerzutowaniu raka jelita grubego. Naukowcy odkryli też nowe elementy genetyczne, które mogą odgrywać rolę w raku jelita grubego. Co istotne, prace w ramach projektu TRANSPOSON GET NCRNA wykazały, że transpozony są użytecznym narzędziem do mutagenezy niekodujących elementów genomu poprzez mutagenezę insercyjną. Te narzędzia mogą okazać się użyteczne również w identyfikowaniu elementów genetycznych, które regulują inne procesy, w tym oporność na chemioterapię. Podsumowując, wyniki projektu TRANSPOSON GET NCRNA mogą przyczynić się do odkrycia nowych celów terapii i poprawić wyniki leczenia raka jelita grubego dającego przerzuty.
Słowa kluczowe
Przerzuty, rak jelita grubego, zakotwiczenie, ncRNA, transpozon, anoikis, mutacja
