Niewolnictwo w dwudziestym wieku
W ostatnich dziesięcioleciach kolonializmu w Afryce rządzące mocarstwa systematycznie zmuszały miejscową ludność do niepłatnej pracy. Sytuacja ta jest dobrze znana, choć poświęcono jej niewiele badań. W ramach projektu FORCEDLABOURAFRICA (Forced labour: An Afro-European heritage in sub-Saharan Africa (1930-1975)?), finansowanego ze środków UE, badano doświadczenia robotników. Do badania skutków pracy przymusowej wykorzystano studia przypadków dziewięciu dawnych afrykańskich kolonii. Uczeni badali także powiązane procesy. Dzięki sięgnięciu do wcześniej niebadanych archiwów uczeni dotarli do relacji ofiar pracy przymusowej. Poznano też szereg środków przymusu stosowanych przez kolonialne potęgi. Sytuację w Afryce porównano z niewolnictwem amerykańskim. Uczeni przeanalizowali stopień destabilizacji społeczności afrykańskich wynikającej z praktyk kolonialnych. Analizowano rolę "rodzimych strażników" w pozyskiwaniu robotników. Wśród trudnych warunków, w jakich pracowali robotnicy, wymieniono zmuszanie kobiet do transportu żywności oraz ich narażenie na molestowanie seksualne. Naukowcy opisali również, w jaki sposób robotnicy podejmowali walkę i stawiali opór. Zbadano organizację oporu i porównano tego rodzaju grupy ze społecznościami niewolników-uciekinierów z obu Ameryk. W ramach projektu powstała szczegółowa analiza logiki administracji kolonialnej dotyczącej pracy przymusowej. Wiele praktyk określono jako obsesyjne, a ich głównym celem było pozyskiwanie darmowej siły roboczej. Przypadek portugalskich rządów w Angoli był najbardziej skrajny, ale ogólna zasada dotyczyła wszystkich krajów. Uczeni badali wreszcie kontynuację pracy przymusowej po odzyskaniu niepodległości przez kolonie. Mimo że praktyki pracy przymusowej stały się rzadsze i mniej systematyczne, uczeni wskazali na istotną ciągłość. Owocem omawianych prac jest osiem artykułów opublikowanych w czasopismach, a cztery kolejne znajdują się w przygotowaniu. Projekt FORCEDLABOURAFRICA dowiódł, że praktyki kolonialne stosowane w dwudziestowiecznej Afryce miały charakter niewolnictwa. Badanie rzuca światło na psychologię kolonizatorów oraz wskazuje na podobieństwa z niewolnictwem amerykańskim i innymi jego odmianami.
Słowa kluczowe
Niewolnictwo, kolonializm, Afryka, FORCEDLABOURAFRICA, praca przymusowa
