Wpływ makroekonomiczny baniek aktywów
W badaniach finansowanych przez UE przyjęto inne podejście, zakładając, że uczestnicy rynku działają racjonalnie na poziomie indywidualnym, ale dopuszczając możliwość nieoptymalnych wyników kolektywnych. Za cel projektu ABEP (Asset bubbles and economic policy) przyjęto wypracowanie wizji baniek aktywów jako wyniku wcześniejszej zawodności rynku i stworzenie teorii makroekonomicznej o przełożeniu empirycznym. W kontekście projektu rozwijano trzy zagadnienia. Pierwsza kwestia dotyczyła zależności między bańkami a tarciami na rynkach finansowych, z naciskiem na wpływ globalizacji rynków finansowych i tworzenia nowych produktów finansowych na rozmiar i konsekwencje baniek. Badacze zajęli się też zależnościami między bańkami, inwestycjami i wzrostem gospodarczym. Za punkt wyjścia przyjęto hipotezę, że wzrost gospodarczy w postaci cykli sprzężonych o pozytywnych i negatywnych konsekwencjach stwarza warunki dla powstawania baniek, a same bańki dostarczają motywacji do rozwoju gospodarczego. Trzecie zagadnienie dotyczyło znalezienia optymalnej polityki zarządzania bańkami i opracowania narzędzi, które umożliwiłyby decydentom politycznym podtrzymywanie baniek pozytywnych, a rozbijanie baniek o negatywnych konsekwencjach. Partnerzy projektu opracowali nową teorię baniek aktywów i baniek kredytowych, w której położono nacisk na rolę zabezpieczeń i zmian ich wartości, które mają trzy główne implikacje. Po pierwsze, w systemach finansowych występują dwa rodzaje zabezpieczeń: podstawowe i bańkowe. W obu przypadkach zmiany wartości wynikające z mechanizmów tradycyjnych lub fundamentalnych wstrząsów generują cykle hossy i bessy w cenach aktywów, inwestycjach kredytowych i wzroście. Po drugie, zabezpieczenia bańkowe powodują zwiększenie kredytu równoważącego (tzw. crowding-in), ale również odsuwanie części tego kredytu od inwestycji (tzw. crowding-out). Zjawisko crowding-in dominuje, gdy bańki są niewielkie i trwa wzrost inwestycji i produkcji. Z kolei przy dużych bańkach występuje crowding-out, powodujący niskie inwestycje i produkcję. Optymalna wielkość bańki powoduje maksymalizację długoterminowej produkcji i konsumpcji. Pożyczkodawcy ostatniej linii dostarczają optymalną ilość zabezpieczeń bańkowych, wypełniając braki wynikające ze słabości rynku. Ich działania polegają na replikowaniu optymalnej alokacji dla bańki: zwiększaniu oprocentowania kredytów w sytuacji nadmiaru zabezpieczeń bańkowych, a dopłacaniu do kredytów przy niedoborach zabezpieczeń. Taka polityka nie zapobiega powstawaniu baniek, a jednocześnie nie jest polityką ratunkową. Wyniki projektu opublikowano w artykułach w pismach branżowych. Prace pozwoliły uzyskać spójny i szczegółowy obraz wahań gospodarczych napędzanych przez zmienność cen aktywów finansowych i bańki kredytowe.
Słowa kluczowe
Bańki aktywów, ceny aktywów, zawodność rynku, ABEP, polityka gospodarcza, rynek finansowy