Aspiracje, oczekiwania i osiągnięcia w edukacji
Na podstawie istniejącego piśmiennictwa z zakresu aspiracji, oczekiwań i osiągnięć w edukacji trudno uzyskać jednoznaczny obraz związków przyczynowych między tymi pojęciami. Choć badania w tym obszarze są prowadzone już od końca lat 60. ubiegłego wieku, powiązania nadal nie są dokładnie zarysowane. Nie ma na przykład jasności, czy i w jaki sposób duże aspiracje prowadzą do znaczących osiągnięć, ani czy duże oczekiwania stanowią wiarygodny prognostyk przyszłego sukcesu. Za cel projektu RAEAA (The relationship between aspirations, expectations and achievement: Analysing the longitudinal survey of young people in England) przyjęto zbadanie implikacji tych zależności. Jako źródło danych wykorzystano badanie obserwacyjne Longitudinal Survey of Young People in England (LSYPE) z 2004 r. oraz informacje z krajowej bazy danych uczniów (NPD). Analizowane dane dotyczyły łącznie 15 770 młodych ludzi z 647 szkół w Anglii. U niektórych uczniów stwierdzono zbieżność aspiracji, oczekiwań i osiągnięć, choć w większości przypadków taka zbieżność nie zawsze występuje. Zastosowana metodologia umożliwiła zdefiniowanie nowego podejścia do konceptualizacji zależności między aspiracjami, oczekiwaniami i osiągnięciami u angielskich uczniów zarówno w przypadku grup większościowych, jak i mniejszościowych. W ramach projektu dążono do zaprezentowania wszystkich możliwych przypadków dopasowania i niedopasowania przyszłej orientacji aspiracji, oczekiwań i osiągnięć oraz czynników warunkujących sytuacje poszczególnych uczniów, takich jak rodzina, klasa, szkoła i okolica. Wyniki pokazały, że sukcesy akademickie wielu młodych ludzi niekoniecznie wiążą się z dużymi aspiracjami lub oczekiwaniami. Analogicznie dla jednej piątej młodzieży duże aspiracje lub oczekiwania nie są gwarancją sukcesu akademickiego. Wyniki projektu pozwoliły opracować ramy analityczne dla dalszych badań i rozwoju w tej dziedzinie. Badacze przyjrzeli się wpływowi różnych kombinacji aspiracji, oczekiwań i osiągnięć szkolnych na przyszłe decyzje edukacyjne uczniów, na przykład staranie się o przyjęcie na studia w wieku 17–18 lat. Stwierdzono, że uczniowie o dużych aspiracjach lub oczekiwaniach uzyskują lepsze wyniki w nauce od uczniów o niskich aspiracjach i oczekiwaniach. Najważniejszym wskaźnikiem prognozującym przyszłe decyzje edukacyjne uczniów jest połączenie dużych aspiracji i oczekiwań z dobrymi osiągnięciami. Z kolei same niskie oczekiwania nie wpływają negatywnie na przyszłe decyzje uczniów, jeśli tylko łączą się z dużymi aspiracjami i dobrymi wynikami w nauce. Na poziomie egzaminów GCSE stwierdzono znaczące różnice na tle etnicznym na korzyść białych uczniów, natomiast już wśród kandydatów na studia w wieku 17–18 lat proporcje te ulegają odwróceniu.
Słowa kluczowe
Aspiracje, oczekiwania, osiągnięcia, edukacja, RAEAA
