Analiza asymetrii działań wojennych
Nowe technologie i dynamiczne zmiany geopolityczne dramatycznie zmieniają oblicze działań wojennych, od dronów i broni nieśmiercionośnej po walki partyzanckie i globalny terroryzm. Prowadzi to do asymetrycznych działań wojennych, podczas których jedna ze stron ucieka się do niekonwencjonalnych metod lub strategii w celu uzyskania przewagi nad przeciwnikiem. W ramach finansowanego przez UE projektu TAW (A theory of asymmetrical warfare: Normative, legal, and conceptual issues) zajęto się analizą zagadnień filozoficznych i prawnych związanych z konfliktami zbrojnymi nowego typu. Badano między innymi kwestie dopuszczalnego użycia środków śmiercionośnych, proporcjonalności, konieczności i szans skutecznego działania, jak również interakcje między poszczególnymi czynnikami. Stwierdzono, że znaczące szanse powodzenia nie stanowią niezależnego wymagania dla dopuszczalnego użycia sił wojskowych, lecz są powiązane z analizą proporcjonalności. Wprowadzono rozróżnienie między prawdopodobieństwem śmierci uczestników konfliktu a zezwoleniem na zabijanie, co pozwoliło spojrzeć z innej strony na teorię i uzasadnienia wojny. Badając technologie asymetryczne, między innymi drony, cyberataki i broń nieśmiercionośną, partnerzy projektu wskazali dwa kluczowe zestawy uwarunkowań: wpływ takich technologii na ocenę proporcjonalności ataku oraz związek między szansą powodzenia a proporcjonalnością. Rozważano też, czy szeregowi żołnierze walczący w niesprawiedliwej wojnie mogą być sądzeni za zbrodnie wojenne, przy czym dokonano rozróżnienia na walczących w wojnach kryminalnych i w wojnach moralnie odrażających. Inny kierunek badań dotyczył ustalenia, czy terroryzm należy traktować jako przestępstwo międzynarodowe, wielonarodowe czy krajowe. Badacze zajmowali się też kwestiami etyki okupacji militarnej i prawami okupanta, argumentując za równością moralną wszystkich okupantów, niezależnie od tego, czy okupacji dokonano w sprawie słusznej czy niesłusznej. Prace projektu TAW dotyczyły również zależności między zasadami prawnymi, normatywnymi i filozoficznymi oraz badań empirycznych nad wojną i jej konsekwencjami, a uzyskane wyniki mogą być cenne dla prawników, filozofów i badaczy w dziedzinie nauk społecznych. Argumenty te pozwolą oceniać wojny z innego, być może bardziej wyważonego punktu widzenia, wskazując ustawodawcom nowe implikacje i zagadnienia. Można mieć nadzieję, że lepsze zrozumienie wojny może przyczynić się nie tylko do doskonalenia teorii wojen, ale również do zmniejszenia ryzyka konfliktów.
Słowa kluczowe
Wojna, drony, asymetryczne działania wojenne, TAW, wojskowe
