Genetyka nieswoistego zapalenia jelit
Nieswoiste zapalenie jelit to choroba, z którą pacjent boryka się przez całe życie. Istnieją dwa główne rodzaje nieswoistego zapalenia jelit: wrzodziejące zapalenie jelita grubego i choroba Leśniowskiego-Crohna. Oba są uwarunkowane genetycznie. Wprawdzie znane są niektóre geny związane z tą chorobą, mogące stanowić cele nowych leków, jednak stanowią one tylko do 25% dziedzicznego ryzyka. Podczas finansowanego przez UE projektu TRANS_CEDAR (Identifying inflammatory bowel disease causative genes through trans-eQTLs mapping within GWAS loci) odkryto geny, które mogą przyczyniać się do podatności na nieswoiste zapalenie jelit. Badacze analizowali genomy 9 typów tkanek pozyskanych od 350 zdrowych ochotników z Europy, aby wykryć zmienność genetyczną, potencjalnie wywołującą nieswoiste zapalenie jelit. Następnie prowadzono testy statystyczne, aby określić, czy pewne warianty genów mają większy związek z nieswoistym zapaleniem jelit niż inne. Stwierdzono silną korelację między nieswoistym zapaleniem jelit a genami układu odpornościowego, którego zadaniem jest ochrona komórek przed patogenami, w tym bakteriami, oraz czterema innymi genami. Geny odporności, tworzące główny układ zgodności tkankowej (MHC), mają duży wpływ na podatność na wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Do pozostałych genów należy gen hydrolazy acylooksyacylowej (AOAH), uczestniczący w dezaktywacji toksyn patogenów bakteryjnych. Jeśli AOAH nie działa prawidłowo, odpowiedź odpornościowa na toksyny bakteryjne może powodować stan zapalny jelita, co stanowi potencjalny związek tego genu z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego. Po oznaczeniu w różnych tkankach genów leżących u podłoża nieswoistego zapalenia jelit badacze ustalili, jak zmiany w tych genach wpływają na ich działanie. Te wyniki przyczynią się do poznania mechanizmów molekularnych wrzodziejącego zapalenia jelita grubego i choroby Leśniowskiego-Crohna. Dane z projektu TRANS_CEDAR dotyczące osób zdrowych mogą posłużyć do zbadania podstaw genetycznych innych chorób, zwłaszcza zaburzeń układu odpornościowego. Zidentyfikowane geny mogą potencjalnie być pomocne przy rozpoznawaniu zaburzeń, takich jak nieswoiste zapalenie jelit, oraz stanowić cele terapii.
Słowa kluczowe
Nieswoiste zapalenie jelit, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna, genetyka nieswoistego zapalenia jelit, TRANS_CEDAR
