Matematyczna analiza starożytnych mitów
W ramach projektu SPIDER (Statistical physics in diverse realisations) badacze zajmujący się naukami przyrodniczymi połączyli siły z humanistami, aby lepiej zrozumieć dziedzictwo kulturowe Europy. Za cel projektu przyjęto zbadanie dawnych opowieści mitycznych z użyciem nowych technik. Opracowano systematyczne podejście matematyczne i zastosowano je do analizy Iliady Homera, staroangielskiego poematu Beowulf i irlandzkiego eposu Tain Bo Cuailnge. Naukowcy z projektu SPIDER zajęli się zbadaniem powiązań między postaciami w poszczególnych dziełach i kategoryzacją ich wzajemnych relacji jako przyjaznych lub wrogich. Zidentyfikowane sieci narracyjne wykazywały niektóre cechy sieci rzeczywistych. We wszystkich trzech przypadkach stwierdzono niezależność od skali, co przypomina rzeczywiste sieci materiałowe obejmujące interakcje wielu cząstek elementarnych. Innymi słowy, liczba połączeń wychodzących z danego węzła ma rozkład wykładniczy. Osobę o wielu znajomych reprezentował zatem węzeł sieci wysokiego stopnia, a osobę pozbawioną znajomych węzeł niskiego stopnia. Krzywa liczby znajomych dla poszczególnych stopni dobrze pasuje do rozkładu wykładniczego. Partnerzy projektu SPIDER przyjrzeli się interakcjom między postaciami z eposów. Badacze potraktowali wzajemne relacje postaci jako systemy złożone i zastosowali metody z fizyki statystycznej do określenia, czy opisywane społeczności są wiarygodne. Nowe podejście bardzo różni się od typowych analiz porównawczych dzieł mitologicznych. Przede wszystkim nie była to analiza literacka. Przeprowadzone prace stanowią przykład badań opartych na dociekaniu. Wyniki projektu SPIDER wykazały, że koncepcje zaczerpnięte z fizyki statystycznej mogą znaleźć zastosowanie w innych dziedzinach badań. Stwierdzono, że społeczności opisane w opowieściach mitologicznych bardzo przypominają współczesne sieci społeczne, a tym samym są zaskakująco realistyczne. Wyniki zostały opisane w gazetach i czasopismach, przez co miały ogromny wpływ nie tylko na społeczność naukową, ale też na opinię publiczną.
Słowa kluczowe
Starożytne mity, fizyka statystyczna, sieci społeczne, SPIDER, zależność wykładnicza
