Samodzielność jako przejaw zdrowia psychicznego
Społeczeństwa o charakterze liberalno-indywidualistycznym zazwyczaj przedkładają znaczenie jednostki ponad znaczenie grupy. W tego rodzaju społeczeństwie od jednostki wymaga się samodzielności, która jest postrzegana jako dowód zdrowia psychicznego. Finansowany z funduszy UE projekt ATCMENTALHEATH (A comprehensive approach to “attitudes towards contingency” in liberal-individualistic societies: The case of mental health problems hindering autonomy) pozwolił dokładnie przyjrzeć się postawom opinii publicznej wobec możliwości powrotu do zdrowia po epizodzie choroby psychicznej (z ang. attitudes towards contingency, ATC). Termin ten oznacza zdolność danej osoby do powrotu do normalnego życia po wystąpieniu choroby psychicznej. Podczas prowadzonych badań naukowcy przyjrzeli się ATC w kontekście społeczeństw o charakterze liberalno-indywidualistycznym. Członkowie zespołu projektowego sprawdzili, czy od osób zmagających się z życiowymi kryzysami dalej wymaga się samodzielności. Poddano analizie reakcje ludzi na tego typu kryzysy zarówno na poziomie symbolicznym, jak i w sytuacjach rzeczywistych. Kluczowe pytanie dotyczyło rodzajów postaw wobec możliwości powrotu do zdrowia, do których odwołują się osoby chore psychicznie lub cierpiące z powodu stresu psychologicznego w społeczeństwach wymagających samodzielności. Naukowcy przeprowadzili rozmowy z 50 pacjentami cierpiącymi na zaburzenia psychiczne w dwóch placówkach medycznych w Belgii i we Francji. W ramach badania poddano analizie sposób, w jaki chorzy korzystali z gier słownych, aby wesprzeć proces powrotu do normalnego życia. Pacjenci przywoływali rozmaite postacie (włączając w to mózg, postacie zapamiętane z okresu dzieciństwa oraz istoty magiczne), aby wyjaśnić to, co im się przydarzyło. Różne konfiguracje pozwoliły na wykształcenie różnych postaw ATC, które podkreślały samodzielne działanie. Odpowiedzi pacjentów na pytanie o to, jak wyobrażają sobie swoją przyszłość, wyłoniły dwie tendencje. Chorzy wyrażali nadzieję na rozwiązanie wszystkich problemów i powrót do prowadzonego wcześniej samodzielnego życia. W ujęciu ogólnym badanie wykazało także, że o problemach zdrowia psychicznego mówi się z perspektywy zagrożenia dla bycia sobą, normalnej codziennej aktywności i prawidłowej socjalizacji. Skutki te pozostają w sprzeczności z charakterystycznym dla społeczeństw liberalno-indywidualistycznych wymogiem samodzielności. Co więcej, wyniki badań wykazały, że tego rodzaju społeczeństwa dzielą chorych na „dobrych” – którzy zasługują na powrót do zdrowia – i „złych”, czyli takich, którzy nie spełniają oczekiwań społecznych. Płynące z projektu wnioski opublikowano w czasopismach naukowych oraz ujęto w formie książek i artykułów. Ponadto członkowie zespołu przeprowadzili szereg rozmów i udzielili kilku wywiadów prasowych. We wrześniu 2016 roku konsorcjum zorganizowało w Brukseli obszerne sympozjum dotyczące tematyki badania. Jego uczestnicy przyjrzeli się życiu osób cierpiących na zaburzenia psychiczne zarówno przed jak i po przeprowadzonym leczeniu. Rezultaty projektu rzuciły nowe światło na socjologię zdrowia psychicznego, co może okazać się istotnym wsparciem zarówno dla terapeutów, jak i ich pacjentów.
Słowa kluczowe
Samodzielność, zdrowie psychiczne, liberalno-indywidualistyczny, ATCMENTALHEATH, postawy wobec możliwości powrotu do zdrowia po epizodzie choroby psychicznej
