Istotny wkład Sperone Speroniego, filozofa i pisarza epoki renesansu, w propagowanie arystotelizmu w języku narodowym
Co więcej, duży wpływ Speroniego w tej dziedzinie widoczny był nie tylko we Włoszech, lecz także we Francji. Dowodzą tego niezbicie jego kontakty z wieloma ważnymi osobistościami świata kultury, włączając w to Pierre'a de Ronsarda i Joachima du Bellaya. Mimo tego Speroni pozostaje w dużej mierze niedocenianą postacią, chociaż stanowi doskonałe studium przypadku w zakresie rozpowszechniania języka narodowego w renesansowych Włoszech. W ramach finansowanego z funduszy unijnych projektu A-SPERONI (Sperone Speroni and his legacy (1508-1588). Literature, philosophy and the vernacular) poddano analizie poglądy Speroniego na temat współczesnych mu instytucji i nurtów intelektualnych, a także znaczenie jego działalności we Francji i Włoszech. Partnerzy projektu dokonali rekonstrukcji poglądów Speroniego na podstawie dogłębnej analizy dwóch dzieł jego autorstwa. Przyjrzano się napisanym przez niego dialogom i dyskursom oraz ich powiązaniom ze współczesnymi dyskusjami akademickimi. Badanie objęło zarówno rękopisy, jak i materiały drukowane. Porównano również kilka rozdziałów z jego „Dialogów” w wydaniach z 1542 i 1590 roku. Uczeni zbadali wpływ Speroniego we Włoszech, porównując dwa dialogi jego autorstwa z arystotelesowskim dziełem Alessandro Piccolominiego pochodzącym z 1542 roku. W końcowym etapie przeanalizowano również jego spuściznę w renesansowej Francji. Rezultaty badań rzuciły nowe światło na poglądy Speroniego dotyczące języka i tłumaczenia oraz uznały jego istotny wkład w propagowanie arystotelizmu w języku narodowym. Dowiedziono jego dogłębnej znajomości i szerokiej wiedzy z dziedziny filozofii i literatury, jak również oryginalności stosowanej przez niego formy dialogu. Przeprowadzone badania pozwoliły także odkryć, w jaki sposób Speroni uczynił z dialogu w języku narodowym narzędzie umożliwiające celebrację potęgi retoryki, oraz określiły jego stanowisko w „Dialogach”. Ponadto przedstawiły one jego wkład w XVI-wieczną debatę dotyczącą kwestii językowych, status intelektualny oraz wpływ, jaki wywarł we Włoszech i Francji w epoce renesansu. Projekt A-SPERONI udowodnił, że postać Speroniego warta jest głębszego przeanalizowania, nie tylko przez badaczy języka i literatury włoskiej i francuskiej, lecz także przez znacznie szersze grono historyków idei zajmujących się historią filozofii renesansu i renesansowych instytucji kulturalnych. Stworzył on także podstawy pozwalające na przedstawienie Speroniego poza granicami jego ojczyzny w podręcznikach i programach nauczania historii języka i literatury włoskiej.
Słowa kluczowe
Sperone Speroni, arystotelizm w języku narodowym, A-SPERONI, literatura, filozofia
