Wpływ sportu na życie młodych osób, także poza boiskiem
Sport ma niewątpliwie wiele zalet i nie można nie doceniać jego wartości edukacyjnej. Ale jak dokładnie wygląda proces nauki w kontekście sportu? Kiedy to pytanie padłoby podczas kolacji w grupie przyjaciół, prawdopodobnie każdy przy stole przedstawiłby swoją własną wersję odpowiedzi. Część osób podniosłaby kwestię rozwoju motorycznego, inni z kolei zwróciliby uwagę na różne cenne umiejętności przydatne w życiu, takie jak uczciwość, dyscyplina, wytrwałość, szacunek czy duch współpracy zespołowej. Więc gdzie leży prawda? Na szczęście na to pytanie nie musimy odpowiadać, gdyż zrobiły to za nas Tatiana Ryba, starsza badaczka na Uniwersytecie w Jyväskylä, oraz Noora Ronkainen, stypendystka działania „Maria Skłodowska-Curie”, choć musiały się przy tym porządnie nagimnastykować. „Jest to obszar badań mający szczególne znaczenie dla młodych sportowców wyczynowych, którzy łączą sport z nauką lub szkoleniem zawodowym. Opracowanie egzystencjalnych ram teoretycznych nieformalnego uczenia się w sporcie mogłoby pomóc im w rozwoju osobistym, stworzeniu alternatywnej definicji »umiejętności życiowych«, a ostatecznie w ułatwieniu sportowcom wejścia na rynek pracy i udziału w życiu społecznym po zakończeniu kariery sportowej”, tłumaczy Ryba. Dzięki realizacji finansowanego w ramach działania „Maria Skłodowska-Curie” projektu Learn2 (Learning and Being in Sport: A Phenomenological Investigation) obie badaczki były w stanie lepiej zrozumieć strukturę doświadczeń związanych z uczeniem się charakterystycznym dla sportu. W pierwszej kolejności przeprowadziły one wywiady z młodymi sportowcami. „Inicjatywa Learn2 została zaprojektowana w ramach badań podłużnych pod nazwą »Winning in the Long Run: towards a psychosocial sustainability of dual careers« (Zwycięstwo na dłuższą metę: zapewnianie psychospołecznego zrównoważenia dwutorowych karier). Ich celem była analiza procesów rozwoju w przypadku utalentowanych uczniów-sportowców uczęszczających do elitarnych szkół średnich o profilu sportowym w Finlandii, a dokładniej budowania przez nich równoległych ścieżek kariery i planowania życia na przestrzeni czterech lat nauki. Przez rozpoczęciem projektu Learn2 z każdym z uczestników przeprowadzono pięć wywiadów, co pozwoliło wykorzystać ich pogłębione biografie, biorąc pod uwagę wszystkie zmiany, jakie zaszły w ich życiu między poszczególnymi wywiadami”, dodaje Ryba. Dysponując tymi wszystkimi danymi, zespół mógł zastosować teoretyczne i empiryczne podejścia do rzeczywistych doświadczeń młodych sportowców w zakresie uczenia się, a Ronkainen mogła na tej podstawie stworzyć ramy konceptualne dla egzystencjalnego uczenia się w sporcie, które wykraczają poza dotychczasowe rozumienie tego procesu jako nabywania umiejętności życiowych. Zespół zwrócił również uwagę na kwestię kulturowych założeń dotyczących płci, aby określić, w jaki sposób wpływają one na kreowanie nierówności i różnic, jeśli chodzi o zasoby wykorzystywane do nauki i rozwoju.
Znaczenie uczenia się nieformalnego
W ujęciu ogólnym wyniki projektu pokazały, że narracje dotyczące pozytywnego rozwoju młodzieży poprzez sport i nabywania umiejętności życiowych wciąż dominują w obecnym postrzeganiu nauki w sporcie. Ale to się zmieniło z chwilą, gdy napięte grafiki uczestników badania zostały zakłócone przez niespodziewane trudne zadanie lub gdy podczas wywiadu padło pytanie, które zachwiało dominującą narracją kulturową. „Uzyskaliśmy ogromną ilość cennej wiedzy na temat uczenia się nieformalnego w sporcie. Byliśmy też w stanie pokazać, w jaki sposób poznanie historii z odmiennego punktu widzenia pozwala młodym ludziom budować zasoby narracyjne, które mogą następnie wykorzystać, aby uniknąć zatrzymania się w rozwoju pod względem tożsamości i życia”, zauważa Ronkainen. „Nie oznacza to, że młodzi ludzie są pozbawieni inicjatywy i nie potrafią się sprawnie poruszać między różnymi dyskursami. Jeśli jednak myślimy o życiu w kategoriach czasu i energii, kiedy nie ma czasu, aby o siebie zadbać i zastanowić się, dlaczego robię to, co robię (czy jest to zgodne z tym, do czego dążę?), wówczas prawdopodobnie zwycięży rutyna”, zaznacza Ryba. Prace nad projektem już się zakończyły, ale wszyscy jego uczestnicy wierzą, że ich odkrycia przyczynią się do poszerzenia wiedzy i wdrożenia lepszych polityk. Można by je na przykład wykorzystać do stworzenia programów zrównoważonego i etycznego rozwoju utalentowanych sportowców, polepszenia ich szans na zatrudnienie oraz budowania zdolności adaptacyjnych.
Słowa kluczowe
Learn2, sport, uczenie się, nauka, rozwój młodzieży
