Dogłębna analiza wzajemnego uznawania w unijnym sądownictwie cywilnym
Ponad jej licznymi filarami, takimi jak swoboda przemieszczania się, UE jest również unią wymiaru sprawiedliwości, która wspiera obywateli biorących udział w transgranicznych sporach sądowych. Realizacja tego założenia wymaga jednak stosowania zasady wzajemnego uznawania i bezpośredniej współpracy pomiędzy sądami poszczególnych krajów. W tym bloku sądy specjalizujące się w różnych dziedzinach prawa cywilnego łączy koncepcja wzajemnego uznawania i zaufania. Spowodowało to dyskusję na temat rozwiązań gwarantujących respektowanie prawa do sprawiedliwego procesu sądowego i dostępu do wymiaru sprawiedliwości również w ramach swobody przemieszczania się, tj. podróży obywateli do innych państw członkowskich UE. W tym kontekście badacze biorący udział w finansowanym z funduszy unijnych projekcie RECLAIM (The legitimacy of mutual recognition as a regulatory strategy for the policy area of civil justice in the EU) sprawdzili, czy zróżnicowane cele sądownictwa cywilnego są zgodne z koncepcją swobody przemieszczania się. Poddano analizie sposób, w jaki główne środki, narzędzia e-sprawiedliwości i ustanowione sieci wspierają zasadę wzajemnego uznawania oraz przyjrzano się napięciom wynikającym z postępującej harmonizacji procedur w zakresie prawa cywilnego. W celu realizacji założeń projektu posłużono się podejściem interdyscyplinarnym, zgłębiając zagadnienia związane z wzajemnym uznawaniem i wspierając dialog na temat zasadności europejskiego procesu integracji w obszarze sprawiedliwości, wolności i bezpieczeństwa. Intensywne prace badawcze dotyczące tego zagadnienia doprowadziły do publikacji licznych dokumentów oraz zaangażowania w wydarzenia podejmujące tematykę projektu. Zespół projektowy był również współorganizatorem warsztatów „The Principle of Subsidiarity – What Next?”. Kolejną inicjatywą była współorganizacja i udział w sesji dotyczącej wzajemnego zaufania w ramach dorocznej konferencji Rady na Rzecz Studiów Europejskich (Council of European Studies, CES) w amerykańskiej Filadelfii. To drugie wydarzenie samo w sobie miało charakter interdyscyplinarny, skupiając ekonomistów, prawników i politologów. Co ważne, zespół projektowy przygotował obszerną dokumentację roboczą, a także szereg rozdziałów książek i artykułów, które podejmują temat wzajemnego uznawania, sądownictwa cywilnego, wzajemnego zaufania, alternatywnych metod rozwiązywania sporów oraz e-sprawiedliwości. Większość z nich została opublikowana w języku angielskim, a niektóre w języku szwedzkim, skutecznie upowszechniając wnioski i rezultaty projektu RECLAIM. Zespołowi udało się zdobyć fundusze na kontynuację owocnych dotąd prac badawczych po zakończeniu projektu. Inicjatywy takie jak ta odgrywają istotną rolę we wzmacnianiu procesu kształtowania polityki i wzajemnego uznawania w Unii Europejskiej.
Słowa kluczowe
Wzajemne uznawanie, sądownictwo cywilne, transgraniczne spory sądowe, RECLAIM, wzajemne zaufanie