Średniowieczna spuścizna Europy pod postacią architektury kamiennej
Starożytni Grecy i Rzymianie często wznosili budowle z kamienia, jednak radykalny wzrost konstrukcji kamiennych w Europie zaobserwowano dopiero we wczesnym średniowieczu. Zarówno przywódcy chrześcijańscy, jak i świeccy zatrudniali budowniczych z odległych krain w celu przejścia od architektury drewnianej do kamiennej. W ramach finansowanego z funduszy unijnych projektu RESTOMO (Reintroducing stone and mortar movements, materials, methods and motivations of builders and patrons in early medieval England, Switzerland and Italy) uczeni przeanalizowali proces rozwoju średniowiecznego budownictwa kamiennego. Analizując uczęszczane w tym okresie szlaki, gęstość zaludnienia i krajobraz, przyjrzeli się życiu budowniczych i ich relacjom z pracodawcami w Anglii, we Włoszech i w Szwajcarii. Przeprowadzone badania wykazały, że budowniczowie pracujący w Anglii przybywali z Europy kontynentalnej, przywożąc ze sobą nowe techniki i praktyki budowlane. Wykorzystując technologie modelowania trójwymiarowego i skaningu laserowego, dokonano rekonstrukcji średniowiecznych krajobrazów, aby zlokalizować pozostałości wcześniejszej zabudowy. Zespół projektu RESTOMO zgłębił również wiedzę z zakresu rozwoju technologii przygotowywania zapraw murarskich w kierunku mieszania mechanicznego z wykorzystaniem zwierząt, aby zrozumieć proces „petryfikacji” w architekturze wczesnośredniowiecznej. Szczególną uwagę poświęcono dolinie rzeki Tyne w Newcastle ze względu na wysokie rozpowszechnienie na tym terenie wczesnośredniowiecznej architektury kamiennej od VII wieku. Dobrymi przykładami tego rodzaju budowli są klasztory w Wearmouth i Jarrow oraz zamek królewski w Bamburgh. Z kolei w średniowiecznych Włoszech na próżno szukać okresów zahamowania rozwoju architektury kamiennej, zwłaszcza, że toczył się tu nieustanny proces konserwacji istniejącej zabudowy. O przebudowie budowli drewnianych na kamienne świadczą obiekty z leśnych terenów Toskanii, a w szczególności zamki z IX i X wieku, do których budowy również wykorzystano mieszalniki do zapraw. W północno-zachodniej Szwajcarii odkryto kamienne budowle z VIII wieku. Podczas gdy wdrożenie w Bazylei technik wykorzystujących zaprawę murarską datuje się na rok 1000 n.e. badacze dowiedli, że budowniczy ponownie używali zaprawy z budowli wzniesionych w czasach rzymskich. W innych regionach kraju zespół badaczy znalazł dowody świadczące o tym, że mieszalniki do zapraw stosowano nie tylko do budowy szerszej gamy różnych budowli kamiennych, lecz także przez dłuższy okres czasu, w szczególności w Lenzburgu. Proces petryfikacji – czyli rezygnacji z drewna na rzecz kamienia – związany jest z dążeniem do zapewnienia większej trwałości. Obserwuje się go w społeczeństwach, w których relacje społeczne stają się bardziej stabilne, zhierarchizowane i wstępnie zdefiniowane. W tym sensie to ważne zjawisko architektoniczne stanowi klucz do zrozumienia naszej historii.
Słowa kluczowe
Średniowieczny, drewno, architektoniczny, architektura kamienna, RESTOMO, petryfikacja
