Badanie technik budowlanych Wschodu wypełnia lukę w historii architektury
Badając procesy budowlane na Bliskim Wschodzie, zespół projektu ACTECH postawił sobie za główny cel uzupełnienie pustych kart historii architektury. Jak tłumaczy François Villeneuve, koordynator projektu, kolejne dwa cele zakładały: „wkład w debatę na temat przekazywania wiedzy budowlanej ze starożytności do wczesnego średniowiecza w regionie Morza Śródziemnego oraz próbę zrozumienia, w jaki sposób wschodnie techniki budowlane przyczyniły się do rozwoju ich odpowiedników na Zachodzie”.
Działalność na trzech kontynentach
Działania projektu, wspierane w ramach programu „Maria Skłodowska-Curie”, obejmowały dwie wyprawy terenowe do północnej Jordanii i wizyty w obiektach zlokalizowanych w południowej Hiszpanii. Ponadto we Francji (Paryż i Marsylia) i Hiszpanii (Granada) przeprowadzono prace laboratoryjne mające na celu przetworzenie zebranych danych. W ciągu dwóch lat trwania projektu ACTECH jego kierownik naukowy Piero Gilento wziął udział w dwóch zagranicznych delegacjach. Podczas pierwszej z nich odwiedził Instytut Arabistyki Hiszpańskiej Krajowej Rady Badawczej (CSIC) w Granadzie, gdzie „pogłębił badania i analizę architektury islamu w południowej Hiszpanii i prowadził prace nad trójwymiarowym odtworzeniem obiektów architektonicznych (fotogrametria)”, mówi Villeneuve. Z kolei swoją drugą delegację poświęcił na badania w laboratorium MAP-Gamsau Francuskiego Narodowego Centrum Badań Naukowych (CNRS), znajdującym się w Marsylii, gdzie korzystał z platformy internetowej opracowanej przez laboratorium do rejestrowania danych na temat architektury. Gilento prowadził też badania za Atlantykiem, na Uniwersytecie Princeton w Stanach Zjednoczonych. Skupiały się one na oryginalnych materiałach pochodzących ze znanych misji archeologicznych prowadzonych w Jordanii i Syrii przez archeologa Howarda Crosby’ego Butlera.
Badania interdyscyplinarne i współpraca w terenie
Dzięki współpracy archeologów, architektów, inżynierów, a także archeobotanika i specjalisty w dziedzinie geomatyki uzyskano nowe informacje na temat na procesów budowlanych. „Na poziomie lokalnym udało się ustalić, że od późnego antyku do wczesnego średniowiecza w starożytnej wiosce położonej na półpustynnym obszarze Jordanii miała miejsce niezwykle intensywna działalność budowlana”, zauważa Villeneuve. Natomiast jeśli chodzi o większą skalę, możliwe było zbadanie, w jaki sposób niektóre techniki murarskie, takie jak opus quadratum, stosowane na Bliskim Wschodzie do co najmniej VIII w. n.e. były przekazywane na Zachód, szczególnie na tereny południowej Hiszpanii. „Było to możliwe tylko dzięki islamskiej okupacji tych terytoriów”, podkreśla uczony.
Technologie cyfrowe
Innowacyjne aspekty prac projektowych dotyczyły wykorzystania stereoskopowych zdjęć lotniczych w Granadzie. Po digitalizacji przetworzono je za pomocą oprogramowania fotogrametrycznego w celu wygenerowania cyfrowego modelu ukształtowania terenu oraz ortofotomap o wysokiej rozdzielczości, które następnie wykorzystano do ważnej analizy obiektów architektury i starożytnych krajobrazów. W Marsylii Gilento eksperymentował z opartą na rzeczywistości platformą adnotacji 3D do wspólnej dokumentacji zabytków. „To był kolejny ważny etap projektu, w trakcie którego kierownik naukowy miał okazję wziąć udział w teście wersji beta platformy Aïoli w ścisłej współpracy z badaczami i technikami z CNRS”, informuje Villeneuve.
Lokalne znaczenie i wartość długoterminowa
Dzięki wysiłkom zespołu i zawiązanym w trakcie projektu partnerstwom możliwe były również działania informacyjne na temat historii i wartości kulturowej tego miejsca adresowane do miejscowej ludności i (potencjalnych) turystów. Wydarzeniami powiązanymi były Dni Dziedzictwa w Jordanii w 2018 roku oraz inicjatywa o szerszym zasięgu – Europejski Rok Dziedzictwa Kulturowego 2018.
Słowa kluczowe
ACTECH, architektura, Jordania, techniki budowlane, budowa, dziedzictwo kulturowe, średniowiecze, archeologiczne
