Wzmacnianie tożsamości i spójności społecznej poprzez sztukę naskalną
Badania nad sztuką naskalną coraz częściej uznaje się za ważną dziedzinę. Istnieją jednak silne tradycje oraz granice regionalne i narodowe, które nie tylko są w stanie powodować komplikacje w obrębie interdyscyplinarnych i międzynarodowych projektów badawczych, lecz także dość często je powodują. Naukowcy uczestniczący w finansowanym przez UE projekcie ROCKART (Indigenous heritage, rock art, and cultural identity in post-colonial nations) pokazali, w jaki sposób wykorzystuje się sztukę naskalną oraz w jaki sposób wpływa ona na proces kształtowania tożsamości w trzech państwach postkolonialnych: Australii, Republice Południowej Afryki i Stanach Zjednoczonych. Prace obejmowały współpracę z naukowcami zajmującymi się konserwacją zabytków oraz badaczami nauk społecznych (archeologami, antropologami, historykami, historykami sztyki i osobami zarządzającymi dziedzictwem kulturowym). Do celu prowadzonych badań połączono szereg współczesnych punktów widzenia, zarówno ludności rdzennej, jak i turystów. Zespół inicjatywy ROCKART skupił się na wykorzystaniu motywów pochodzących ze sztuki naskalnej ludów autochtonicznych w nieoryginalnych kontekstach w krajach postkolonialnych – w herbach państwowych, na monetach, w logach drużyn trenujących sporty olimpijskie, we współczesnych dziełach sztuki, a także w innych kontekstach społeczno-politycznych i komercyjnych (np. na koszulkach, na kubkach do kawy, w logach kasyn nawiązujących do stylistyki plemiennej/tubylczej). Naukowcy posłużyli się teoretyczną wiedzą z dziedziny archeologii, antropologii, historii sztuki, badań nad ludnością rdzenną, analizy własności intelektualnej oraz badań nad dziedzictwem wizualnym. Przyjrzano się znaczeniu sztuki naskalnej dla ludzi współczesnych (zarówno społeczności rdzennych, jak i napływowych), sposobom jej wykorzystywania w dzisiejszym świecie, a także zróżnicowaniu tych znaczeń i zastosowań pomiędzy poszczególnymi narodami państw postkolonialnych. Zespół odkrył, że odpowiednie zarządzanie miejscami, w których powstały niezwykle delikatne dzieła sztuki naskalnej, na terenie parków narodowych i stanowych naprawdę wiele zmienia, rzucając wyzwanie z góry przyjętym osądom dotyczącym nie tylko tego rodzaju sztuki, lecz także rdzennej ludności, która stworzyła owe dzieła. Analiza danych etnograficznych i archeologicznych dostarczyła znaczących wyników i praktycznych wskazówek dotyczących kształtowania tożsamości i prezentacji sztuki naskalnej ludów autochtonicznych. Rezultaty te odnoszą się do miejsc występowania sztuki naskalnej na całym świecie, włączając w to też Europę. Co więcej, nawiązano nowe kontakty i rozpoczęto współpracę zarówno w Europie, jak i poza nią, a projekt ROCKART pomógł wykorzystać potencjał w kontekście generowania przychodów i tworzenia nowych miejsc pracy na zubożałych obszarach wiejskich.
Słowa kluczowe
Tożsamość społeczna, sztuka naskalna, ROCKART, rdzenne dziedzictwo, tożsamość kulturowa, postkolonialny
