Stres oksydacyjny w kontekście chorób układu sercowo-naczyniowego
Stres oksydacyjny w znaczny sposób przyczynia się do rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego na szczeblu molekularnym. Nadmierna produkcja reaktywnych form tlenu (ROS) prowadzi do starzenia się komórek, wpływa na układ naczyniowy, powodując nieprawidłową pracę śródbłonka, a uwalniając metaloproteazy – sprzyja miażdżycy. Szeroka gama czynników ryzyka związanych ze stylem życia lub procesem starzenia może obniżyć odporność organizmu na komórkowy stres oksydacyjny, przyczyniając się do rozwoju CVD. Naukowcy uczestniczący w finansowanym z funduszy unijnych projekcie RADOX postanowili opisać szczególne źródła ROS oraz ich oddziaływania w kontekście chorób układu sercowo-naczyniowego. Założeniem było wykorzystanie tej wiedzy do opracowania narzędzi diagnostycznych służących do wykrywania oraz kwantyfikacji ROS i ich celów subkomórkowych. Konsorcjum połączyło wiedzę specjalistyczną z dziewięciu europejskich instytutów, które zapewniły młodym badaczom dostęp do szkoleń w zakresie multidyscyplinarnych umiejętności naukowych i uniwersalnych. Głównym celem projektu było wykształcenie nowego pokolenia naukowców, którzy będą prowadzić dalsze badania nad stresem oksydacyjnym i chorobami układu sercowo-naczyniowego. Z naukowego punktu widzenia część zrekrutowanych badaczy skupiła się na arytmii oraz patofizjologii i terapii schorzeń mięśnia sercowego, natomiast druga część grupy w większym stopniu poświęciła uwagę rozwojowi naczyń i nadciśnieniu tętniczemu. Projekty uzupełniające obejmowały badania nad metodami ochrony przed uszkodzeniem serca powodowanym przez ROS. Dokonano ważnych osiągnięć w zakresie identyfikacji źródeł ROS i ich celów molekularnych, dostarczając nowej perspektywy w obrębie patofizjologii CVD. Ponadto, aby umożliwić wykrywanie podwyższonego poziomu ROS u ludzi, badacze odkryli biomarkery i cele genetyczne, które pozwoliły na kwantyfikację stresu oksydacyjnego w systemach hodowli komórek i modelach zwierzęcych. Dane te wykorzystano również do prognozowania ryzyka zwiększonej produkcji reaktywnych form tlenu u ludzi. Co więcej, mając na celu zapobieganie lub naprawę powodowanych przez stres oksydacyjny uszkodzeń na poziomie molekularnym, konsorcjum przyjrzało się inhibicji szczególnych źródeł ROS w kontekście leczniczym. Podsumowując, wiedza zdobyta dzięki inicjatywie RADOX nie tylko umożliwia znaczące postępy w dziedzinie badań nad układem sercowo-naczyniowym, lecz także wspiera rozwój nowych strategii terapeutycznych, które regulują aktywność wspomnianych źródeł reaktywnych form tlenu.
Słowa kluczowe
Stres oksydacyjny, choroby układu sercowo-naczyniowego, ROS, RADOX, biomarker
