Walka z otyłością i wywoływanymi przez nią chorobami metabolicznymi
Tkanka tłuszczowa (AT) ma charakter wielofunkcyjny – wykraczając poza tradycyjne magazynowanie lipidów, odgrywa również kluczową rolę w utrzymaniu dobrej kondycji zdrowotnej organizmu. Jednak nadmiar AT może prowadzić do otyłości, a w późniejszym okresie – do zaburzeń metabolicznych. Aby poprawić kondycję metaboliczną dzieci i młodzieży, naukowcy uczestniczący w finansowanym z funduszy unijnych projekcie ESATM (Embryonic stem cell origin of the adipose tissue macrophages) przyjrzeli się mechanizmom niezbędnym dla utrzymania zdrowej tkanki tłuszczowej. „Szacuje się, że do 2030 roku 38% światowej populacji osób dorosłych może mieć nadwagę, a kolejne 20% cierpieć z powodu otyłości” – twierdzi koordynator projektu ESATM, Tamás Röszer. „Nie ma wątpliwości, że otyłość jest poważnym problemem zdrowotnym stanowiącym ogromne wyzwanie pod względem medycznym, dlatego społeczeństwo musi zmierzyć się z nim jak najszybciej”. W poszukiwaniu rozwiązania poważnego problemu Nagromadzenie nadmiaru tłuszczu w tkance tłuszczowej sprawia, że komórki tłuszczowe magazynujące lipidy (zwane adipocytami) przestają funkcjonować prawidłowo, co prowadzi do otyłości. Z kolei otyłość zwiększa ryzyko wystąpienia szeregu przewlekłych chorób metabolicznych, takich jak insulinooporność (IR) czy cukrzyca typu 2 (T2DM). „Aby zobrazować skalę problemu, wystarczy przytoczyć fakt, iż 8% światowej ludności cierpi na cukrzycę, a u ponad 90% wszystkich nowo zdiagnozowanych diabetyków rozpoznaje się T2DM” – mówi Röszer. „To oznacza, że cukrzyca typu 2 jest obecnie jedną z najszybciej rozprzestrzeniających się chorób niezakaźnych, a eksperci szacują, że w ciągu kolejnych dziesięciu lat stanie się siódmą najczęstszą przyczyną zgonów na świecie”. Ciekawe odkrycia Naukowcy uczestniczący w projekcie ESATM prześledzili rozwój komórek układu odpornościowego związanych z AT zarówno w zarodkach, jak i w organizmie osób dorosłych, skupiając się przede wszystkim na tzw. makrofagach związanych z tkanką tłuszczową (ATM). Mimo że początkowo zakładano, że badania wykażą, iż stabilność ATM zależy wyłącznie od krążących komórek krwi, badacze odkryli, że w rzeczywistości jest odwrotnie. W oparciu o badania przeprowadzone na myszach i płazach zespół odkrył że większość ATM rozwija się z embrionalnych komórek prekursorowych. Na późniejszym etapie odbudowa makrofagów związanych z tkanką tłuszczową może zachodzić w procesie samoodnawiania się ATM kontrolowanym za pomocą sygnałów hormonalnych. „Co ciekawe, udowodniliśmy, że homeostaza ATM utrzymywana jest nie tylko dzięki monocytom obecnym w krążącej w organizmie krwi, jak wcześniej zakładano, lecz także dzięki samoodbudowie ATM” – zauważa Röszer. Jak twierdzi Röszer, w warunkach homeostazy makrofagi związane z tkanką tłuszczową są zdolne do samoodnawiania się, rozpoczynając cykl komórkowy, przy czym nowo powstałe ATM utrzymują charakter niezapalny lub przeciwdziałają powstawaniu stanów zapalnych w tkance tłuszczowej. „Okresowy post wzmacnia sygnał hormonalny, który przyspiesza proces samoodbudowy ATM, odnawiając ATM i poprawiając kondycję AT” – wyjaśnia Röszer. „Podsumowując, odkrycia te sugerują, że tkanka tłuszczowa posiada endogenny mechanizm rotacji ATM, których rozwój rozpoczyna się już w chwili narodzin. Jednak ponieważ są one raczej wrażliwe, mogą wpływać na metabolizm osób dorosłych”. Bogatsi o tę wiedzę naukowcy koncentrują się teraz na badaniu występujących po narodzinach sygnałów, które mogą decydować o jakości ATM w późniejszym życiu. „We wspomnianej kolejnej fazie badań spróbujemy zrozumieć, w jaki sposób te pojawiające się na wczesnym etapie życia sygnały determinują funkcjonowanie metabolizmu w dorosłym życiu” – podsumowuje Röszer. „Uzyskanie odpowiedzi na to pytanie pomoże nam przywrócić zdrowie ATM u osób cierpiących na otyłość, insulinooporność czy cukrzycę typu 2”.
Słowa kluczowe
ESATM, Unia Europejska UE, otyłość, tkanka tłuszczowa, makrofagi związane z tkanką tłuszczową, cukrzyca typu 2