Nagroda Abela przydaje matematyce 'nalezny jej prestiz', twierdzi Busquin
Od czasu, kiedy w 1897 Alfred Nobel podzielił się swoimi planami ustanowienia corocznej nagrody w dziedzinie fizyki, chemii i medycyny, pojawiały się wśród społeczności matematyków głosy wzywające do ufundowania podobnej nagrody w ich dziedzinie badawczej. W roku 1902, w setną rocznicę urodzin znakomitego norweskiego matematyka, Nielsa Henrika Abela, pierwszy raz poddano pod dyskusję pomysł ustanowienia nagrody jego imienia. Pomimo szerokiego poparcia dla tej inicjatywy minęło niemal sto kolejnych lat zanim w 2001 rząd norweski ustanowił Nagrodę Abela z funduszem 200 milionów koron norweskich (24 miliony euro). Od tego czasu coroczną nagrodę wartości sześciu milionów koron norweskich (720,000 euro) przyznano już dwukrotnie. Jako pierwszy uznanie zdobył w 2003 francuski matematyk Jean-Pierre Serre, a następnie, w roku 2004, wspólne wyróżnienie otrzymali Michael Francis Atiyah i Isadore M Singer za odkrycie i udowodnienie twierdzenia o indeksie. Michael Atiyah był jednym z gości uroczystego spotkania 'Abel Prize event', które odbyło się 18 lutego. Atiyah podkreślał, jakie znaczenie dla podniesienia profilu matematyki ma ta właśnie nagroda a także wyznaczył spotkanie Komitetu Abela (Abel Committee), który wybierze tegorocznych laureatów. W uroczystościach uczestniczył też Philippe Busquin, belgijski członek Parlamentu Europejskiego i były Komisarz UE do spraw Badań. 'Mam ogromny szacunek dla istoty tej inicjatywy,' powiedział Busquin. 'Nagroda Abela jest uznawana za najważniejszą w swej kategorii. Przywróciła matematyce należny jej prestiż.' Nagroda Abela jest wyrazem uznania dla osiągnięć wybitnych indywidualności w dziedzinie matematyki, ale ustanowiono ją także aby podnieść status matematyki i wzbudzić zainteresowanie dzieci i młodych ludzi. Busquin potwierdził to słowami: 'Badania podstawowe to najsilniejszy nośnik edukacyjny [...]. Europa musi znaleźć dodatkowe 600,000 naukowców, jeśli chce zrealizować 3 procent swoich założeń. Przykład jaki dają wybitni pracownicy nauki, tacy jak laureaci Nagrody Abela, z pewnością zmobilizuje młodych do podjęcia prac badawczych.' Zapoznając publiczność niejako z historią nagrody, Jan Fridthjof Bernt, prezes Norweskiej Akademii Nauk i Literatury, która administruje Funduszem Abela (Abel Fund), przyznał, że inicjatywa jak dotąd okazała się być 'największym sukcesem'. 'I niekoniecznie jesteśmy niezadowoleni z faktu, iż nagrodę mianowano Noblem dla matematyki', dodał. Profesor Bernt wyraził swoją nadzieję, że Nagroda Abela pomoże wzbudzić zainteresowanie matematyką jako dyscypliną akademicką a także wzmocni w ogóle profil tej nauki w społeczeństwie. 'Ale najlepszym miernikiem sukcesu tej nagrody będzie jakość osiągnięć jej laureatów', podkreślił. Następnie wystąpił profesor Michael Atiyah z Wielkiej Brytanii, jeden z laureatów w roku 2004, obecnie profesor honorowy Uniwersytetu w Edynburgu. Profesor powiedział, że jest dumny, iż został wyróżniony tą nagrodą i przywołując w żartach fundatora bardziej popularnej Nagrody, Nobla, dodał: 'O wiele bardziej wolę otrzymać nagrodę nazwaną imieniem wielkiego matematyka, niż nagrodę, którą nazwano imieniem kogoś, kto wynalazł dynamit!' Twierdzenie Atiyah-Singer o indeksie, za którą ci wieloletni współpracownicy naukowi otrzymali Nagrodę Abela, obwołano 'jednym z ważniejszych punktów przełomowych matematyki dwudziestego wieku.' Jego współautorom przypisuje się 'zniesienie rozłamu pomiędzy światem czystej matematyki a teoretyczną fizyką cząsteczek elementarnych', a zatem zainicjowanie swoistego przekrojowego użyźnienia, uznanego za jedno z najbardziej ekscytujących osiągnięć ostatnich dekad. Pomimo, iż uznano go za ojca nowych obszarów matematyki stosowanej, profesor Atiyah z zapałem podkreślił istotę wspierania czystych badań. 'Matematyka ma podstawowe znaczenie dla społeczeństwa, ale ważne jest także, aby po prostu mobilizować prowadzenie badań podstawowych przez jednostki utalentowane, dla nich samych'. W rozmowie z Serwisem CORDIS Atiyah wyraził opinię, iż wspieranie nauki na poziomie europejskim koncentruje się bardziej na zdolnościach produkcyjnych i wynikach technologicznych. 'Co jest całkowicie słuszne i odpowiednie,' jak dodał, 'ale musimy także wziąć pod uwagę badania podstawowe, które są wsparciem dla tych osiągnięć. Zbyt mocne skupianie się tylko na natychmiastowych wynikach jest krótkowzrocznym posunięciem.' Wielu mogłoby wskazać na propozycję utworzenia Europejskiej Rady Badań jako na dowód wkładu UE w badania podstawowe. Profesor Atiyah może również ocenić inicjatywę jako pozytywne posunięcie, jednakże ma tu szczególne obawy, iż jego własna, wybrana dziedzina będzie napotykać swoiste niedogodności strukturalne. 'Wszelkie instytucje działające na duża skalę [takie jak ERC] muszą mieć struktury biurokratyczne odpowiednie dla kosztownych obszarów nauki. Matematyka jest jednak jedną z najtańszych dziedzin a ciężko jest próbować i odnosić te same regulujące programy ramowe do wszystkich dyscyplin.' 'Musimy dopasować struktury administracyjne do potrzeb różnych dziedzin. Inaczej te z obszarów nauki, które nie pasują do systemu pozostaną w tyle. Nie wymaga to większych nakładów finansowych a jedynie stworzenia programów ramowych, które będą 'wrażliwe' na zróżnicowane potrzeby wszystkich dyscyplin.' Wyzwanie, jakim jest utrzymanie silnej społeczności badawczej w dziedzinie matematyki jest jednym ze szczególnie ważnych, biorąc pod uwagę wkład wielu matematyków w inne obszary naukowe, takie jak biologia i ekonomia. 'Bez zdrowej bazy matematycznej ucierpi wiele dziedzin,' twierdzi Atiyah. Dostrzega on jednak wiele powodów do optymizmu, zwłaszcza jeśli chodzi o przyznawanie kolejnych Nagród Abela. 'Nie cierpimy z powodu braku wartościowych kandydatów do tej nagrody. A jeśli chodzie o mnie z niecierpliwością wyczekują werdyktu komisji.'
Kraje
Norwegia